Το καλώδιο ηλεκτρικής συνδέσεως Ελλάδος – Κύπρου και οι τουρκικές αξιώσεις για Τουρκο-Λιβυκό μνημόνιο και «Γαλάζια Πατρίδα»
Η εικόνα μιας διαμάχης μεταξύ Ελλάδος και Κύπρου για το στρατηγικό έργο του καλωδίου ηλεκτρικής συνδέσεως είναι παραπλανητική και ανάξια της ευθύνης που πρέπει να εκπέμπουν Αθήνα και Λευκωσίααπέναντι σ’ ένα έργο που έχει μεγάλη γεωπολιτική σημασία και άπτεται ζωτικών Ελληνικών συμφερόντων.
Γράφει ο
ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΝΕΑΡΧΟΥ
Πρέσβυς ε.τ.
Η μετάθεση του προβλήματος από την Τουρκική παρεμβολή στα οικονομικά συμφέροντα στην Κύπρο που αντιμάχονται το έργο έχει μια βάση αλήθειας, η οποία όμως δεν είναι ο πυρήνας του προβλήματος και το πραγματικό εμπόδιο.
Το τελευταίο είναι η φοβική και υποχωρητική στάση της κυβερνήσεως των Αθηνών απέναντι στην Άγκυρα, η οποία διεκδικεί απροκάλυπτα, ως δήθεν δική της υφαλοκρηπίδα, τη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Κάσου και Καρπάθου και την περιοχή δυτικά της Κύπρου, με βάση το Τουρκο-Λιβυκό μνημόνιο και τη θεωρία της για τη λεγόμενη «Γαλάζια Πατρίδα». Με βάση τη θεωρία αυτή, τα νησιά, ακόμη και του μεγέθους της Κρήτης και της Κύπρου, δεν έχουν δήθεν υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ, παρά την αντίθετη ρητή πρόνοια της Διεθνούς Συμβάσεως για το Θαλάσσιο Δίκαιο.
Η Άγκυρα πέτυχε επί του πεδίου την υποχώρηση και την παθητική στάση της Ελλάδος, κατά την κρίση του 2024, κοντά στην Κάσο. Η Τουρκική πρόκληση της παραβιάσεως νομίμως οριοθετημένης με την Αίγυπτο Ελληνικής ΑΟΖ έμεινε αναπάντητη επί του πεδίου, όταν μάλιστα τα Ελληνικά υποβρύχια είχαν δώσει το τακτικό πλεονέκτημα στην Ελληνική πλευρά. Ο πρωθυπουργός απαγόρευσε την παρεμβολή του Ελληνικού στόλου και ο υπουργός Εξωτερικών κ. Γεραπετρίτης έσπευσε να δηλώσει ότι η Ελλάδα θα υπερασπίσει τα κυριαρχικά της δικαιώματα, αναφερόμενος στα 6 μίλια των χωρικών υδάτων, τα οποία δεν απειλεί κανείς. Στην προκειμένη περίπτωση, το αμφισβητούμενο από την Άγκυρα δεν είναι τα χωρικά ύδατα των 6 μιλίων, αλλά τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδος στην υφαλοκρηπίδα και στην ΑΟΖ.
Το προηγούμενο αυτό η Άγκυρα το θεωρεί κεκτημένο, το οποίο θέλει να χρησιμοποιήσει για την υποστήριξη των αξιώσεών της και για να εμποδίσει την πραγματοποίηση από την Ελλάδα και την Κύπρο οποιουδήποτε στρατηγικού έργου που θα ενίσχυε την παρουσία και τον ρόλο τους στην Ανατολική Μεσόγειο και των στρατηγικών δεσμών τους με χώρες της περιοχής, πρωτίστως το Ισραήλ.
Επιστρέφοντας από την Ουάσινγκτον, όπου η συνάντησή του με τον Αμερικανό Πρόεδρο δεν έδωσε τα ποθούμενα, ο Τούρκος Πρόεδρος Ερντογάν επανέλαβε, στο αεροσκάφος της επιστροφής, τις γνωστές Τουρκικές διεκδικήσεις έναντι της Ελλάδος και της Κύπρου, προβάλλοντας τη θεωρία της «Γαλάζιας Πατρίδας» και της συνεκμεταλλεύσεως των ενεργειακών πόρων του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου, σε βάση δήθεν «ισότητας» (καζάν καζάν).
Στο πνεύμα αυτό, δεν είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς τις Τουρκικές κινήσεις κατά την προσεχή περίοδο. Η Άγκυρα έχει κάθε συμφέρον να επαναλάβει το γνωστό παιχνίδι των εντάσεων, με παραβιάσεις και προκλήσεις, με στόχο να εμπεδώσει όσα κέρδη είχε μέχρι τώρα επί του πεδίου και να αποτρέψει την Ελλάδα να αναλάβει πρωτοβουλίες και να κάνει βήματα που θα πήγαιναν πέρα από τον επιδιωκόμενο εγκλωβισμό της στα 6 μίλια των χωρικών υδάτων.
Η Άγκυρα επιδιώκει ειδικότερα να υπονομεύσει τις σχεδιαζόμενες γεωτρήσεις από τη Chevron, νότια της Κρήτης, τόσο με διπλωματική πίεση στην Ουάσινγκτον όσο και με προκλήσεις επί του πεδίου, με σημαία της Λιβύης.
Ο Τούρκος Πρόεδρος πιέσθηκε ασφυκτικά από τον Αμερικανό Πρόεδρο να διακόψει τις εισαγωγές πετρελαίου και αερίου από τη Ρωσία και το Ιράν και να συνεργασθεί για την επίλυση του προβλήματος στη Γάζα. Υπό τις παρούσες συνθήκες, ο Ερντογάν έχει κάθε λόγο να δείξει καλό πρόσωπο προς τις ΗΠΑ, περιορίζοντας, όσο το δυνατόν, τις ενεργειακές εισαγωγές από τη Ρωσία και συνεργαζόμενος για να πεισθεί η Χαμάς να υπογράψει το Σχέδιο Τραμπ 21 σημείων για την ειρήνη στη Γάζα.
Φωτο: Anadolu ajansi
Προσδοκά, προφανώς, έναντι αυτών να πάρει «ανταλλάγματα». Πρώτ’ απ’ όλα προστασία από το Ισραήλ σε σχέση με τη Συρία και τους Κούρδους. Κατά δεύτερο λόγο σε σχέση με τους εξοπλισμούς που ζητά, με κορωνίδα τα F-35 αλλά και τους κινητήρες για το Τουρκικό μαχητικό Kaan. Κατά τρίτο λόγο στις σχέσεις με την Ελλάδα και την Κύπρο και ειδικότερα τις διεκδικήσεις του στους ενεργειακούς πόρους της ΑΟΖ της Ελλάδος και της Κύπρου. Στην τελευταία περίπτωση, προβάλλει εκ του πονηρού το επιχείρημα ότι, εάν το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο της Ανατολικής Μεσογείου καλύψει ένα μεγάλο μέρος των Τουρκικών αναγκών, η Τουρκία δεν θα είναι υποχρεωμένη να εισαγάγει ενέργεια από τη Ρωσία.
Το θέμα επομένως του καλωδίου είναι ζωτικότατο για τα Τουρκικά σχέδια, μετά ιδίως τα πλήγματα που έχουν υποστεί από την απόφαση της Chevron να προχωρήσει σε γεωτρήσεις νότια της Κρήτης, με αναφορά τη μέση γραμμή μεταξύ Ελλάδος και Λιβύης αλλά και τη διακοίνωση της Αιγύπτου στον ΟΗΕ, με την οποία αμφισβητεί ευθέως το Τουρκο-Λιβυκό μνημόνιο, ισχυριζόμενη δικαίως ότι παραβιάζει τη δική της οριοθετημένη με την Ελλάδα ΑΟΖ.
Αντιστρόφως, για την Ελλάδα το θέμα του καλωδίου είναι ακόμη ζωτικότερο, γιατί η εγκατάλειψη του έργου λόγω Τουρκικής αντιδράσεως, όταν μάλιστα χαρακτηρίζεται αυτό ως έργο Ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, θα ήταν μια μεγάλη στρατηγική αποτυχία, που θα ενίσχυε τις Τουρκικές αξιώσεις και τους κομπασμούς ότι στην Ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο τίποτε δεν μπορεί να γίνει χωρίς τη συμμετοχή και τη σύμφωνη γνώμη της Τουρκίας.
Διαβάστε επίσης: Το ρευστό πολιτικό σκηνικό στην Ελλάδα και οι γεωπολιτικές αναταράξεις εντείνουν την ανησυχία
Σε ό,τι αφορά τα εσωτερικά εμπόδια και τις αντιδράσεις κατά του καλωδίου, αυτά δεν εξαντλούνται, προφανώς, στους προβληματισμούς που διατυπώνονται για την οικονομική βιωσιμότητα του έργου και τις τεχνικές δυνατότητες πραγματοποιήσεώς του. Αφορούν επίσης τη στάση πολιτικών δυνάμεων, που συνδέουν την υλοποίηση του έργου και τις σχέσεις με το Ισραήλ με τις προοπτικές της προωθούμενης απ’ αυτές δήθεν «λύσεως» του Κυπριακού με βάση τη λεγόμενη διζωνική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα. Οι δυνάμεις αυτές είναι το ΑΚΕΛ και η ηγεσία του «αδελφού κόμματος» της Νέας Δημοκρατίας, του ΔΗΣΥ. Ένας αφανής, αλλά καταλυτικός παράγων είναι επίσης η Μ. Βρετανία, που συνεχίζει ακόμη και σήμερα, υπό άλλους όρους, τη στρατηγική συμμαχία με την Άγκυρα και βλέπει με ανησυχία την ενίσχυση της παρουσίας και της επιρροής του Ισραήλ στην Κύπρο, που δημιουργεί νέες συνθήκες στο Κυπριακό.
Η εγκατάλειψη της Κύπρου από την κυβέρνηση των Αθηνών, παρά την επίφαση των δηλώσεων, η εμμονή σε μια αδιέξοδη και επικίνδυνη πολιτική για διζωνική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα και η αναποφασιστικότητα στην προάσπιση των ζωτικών Ελληνικών συμφερόντων εκτρέφει δυσάρεστες καταστάσεις και υπονομεύει άκρως αναγκαίες στρατηγικές συμμαχίες στην περιοχή.
