Ουκρανικό και η πολεμική αντιπαράθεση μεταξύ Ισραήλ και Ιράν

Ουκρανικό και η πολεμική αντιπαράθεση μεταξύ Ισραήλ και Ιράν

–Η παγκόσμια ειρήνη και ασφάλεια σε κρίσιμη καμπή


Του
ΧΡΗΣΤΟΥ Θ. ΜΠΟΤΖΙΟΥ
Πρέσβη ε.τ.


Στην ανασφάλεια και στη διατάραξη της παγκόσμιας ειρήνης που προκάλεσε και εξακολουθεί να προκαλεί –κυρίως για τις ευρωπαϊκές χώρες– ο ρωσοουκρανικός πόλεμος, χωρίς να διαφαίνονται σημάδια ειρήνευσης, προστέθηκε τελευταίως και η διαμάχη μεταξύ Ισραήλ και Ιράν, που κανείς δεν περίμενε να λάβει τέτοιες διαστάσεις, με απρόβλεπτες εξελίξεις και συνέπειες.

Τα αίτια του ρωσοουκρανικού πολέμου, που με βάση φυλετικά και ιστορικά κριτήρια θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί και ως εμφύλιος, είναι αναγνωρίσιμα. Η Μόσχα αποφάσισε να εισβάλει επικαλούμενη την προστασία των ρωσικών μειονοτήτων, που αποτελούν την πλειοψηφία στις ανατολικές επαρχίας της Ουκρανίας, που, κατά τους ρωσικούς ισχυρισμούς, καταδυναστεύονταν από τις Ουκρανικές Αρχές. Όμως, οι πραγματικοί λόγοι που προκάλεσαν την εισβολή, που δικαίως καταδικάσθη­κε από τη διεθνή κοινότητα, ήταν βαθύτεροι. Βασική αιτία, η αποτροπή ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, για την οποία ο ουκρανός Πρόεδρος διαπραγματευόταν μυστικώς με τις ΗΠΑ και ηγέτες άλλων σημαντικών χωρών-μελών της Νατοϊκής Συμμαχίας. Η ρωσική διπλωματία βέβαια θα μπορούσε να επικαλεσθεί σειρά πολιτικών δεσμεύσεων της Ουκρανίας σε διεθνείς διασκέψεις για αποφυγή ένταξης σε πολιτικοστρατιωτικούς συνασπισμούς ή συμμαχίες, αλλά δεν το έπραξε.

Αν τα αίτια ή οι αφορμές του ρωσοουκρανικού πολέμου είναι ευκρινή πώς εξηγείται η πρόσφατη ισραηλινοϊρανική διαμάχη, που απειλεί να προκαλέσει γενικευμένο πόλεμο στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και να επηρεάσει την παγκόσμια ειρήνη και ασφάλεια; Οπωσδήποτε εντάσσεται στο Μεσανατολικό και στη διαμάχη μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινίων, οι οποίοι, άμεσα ή έμμεσα, υποστηρίζονται από το σύνολο του αραβοϊσλαμικού κόσμου.

Το Ιράν, ασφαλώς, δεν είναι α­ραβική χώρα. Το ενωτι­κό στοιχείο με τους Παλαιστίνιους είναι η θρησκεία, το Ισλάμ. Το αυταρχικό, θεοκρατικό καθεστώς της Τεχεράνης είναι δεδηλωμένος εχθρός του Ισραήλ, παρέχοντας πλήρη πολιτική και υλική στήριξη στους Παλαιστινίους και σε κάθε παλαιστινιακή οργάνωση που μάχεται το Ισραήλ, το οποίο ταυτίζουν με τον δυτικό κόσμο και το θεωρούν αιχμή αυτού στη γεωγραφική περιοχή τους. Η αμέριστη βοήθεια και στήριξη που παρέχεται προς τους Παλαιστινίους και τις εξτρεμιστικές παλαιστινιακές οργανώσεις εξυπηρετεί και στρατηγικούς στόχους. Να άρξει του ισλαμικού κόσμου και ιδιαίτερα εκείνων που διακρίνονται για την αντιδυτική τους ιδεολογία και τα αντίστοιχα αισθήματα.

Η επιδίωξη ανάληψης ηγετικού ρόλου από το Ιράν επιβεβαιώνεται από τις ενέργειες κατασκευής και απόκτησης πυρηνικών αντιδραστήρων, γεγονός που προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία, και όχι μόνο στο Ισραήλ. Οι διαβεβαιώσεις ότι ο εμπλουτισμός ουρανίου γίνεται μόνο για επιστημονικούς σκοπούς δεν φαίνεται να πείθει ούτε τη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας. Ο αμείλικτος αντιισραηλινισμός του ιρανικού καθεστώτος και ο κίνδυνος απόκτησης και δυνατότητας χρήσης πυρηνικών όπλων είναι δύο από τα πειστικότερα στοιχεία που μπορούν να εξηγήσουν τη στρατιωτική επέμβαση του Ισραήλ, με βομβαρδισμό κύριων στόχων στο Ιράν, ακόμη και πλησίον της πρωτεύουσας Τεχεράνης.

Άμεση ήταν η αντίδραση της Τεχεράνης, η οποία σχολιάστηκε εκτενώς από τους στρατιωτικούς και πολιτικούς αναλυτές. Απορία προκαλεί η χρονική στιγμή (timing) των ισραηλινών βομβαρδισμών, καθώς δεν προέκυπταν εμφανείς παρεμβάσεις της Τεχεράνης σε βάρος του Ισραήλ, πέραν της καταδίκης των γνωστών ισραηλινών ενεργειών στη Λωρίδα της Γάζας, και πέραν αυτής. Πειστικότερος λόγος, η εκτίμηση της πολιτικής ηγεσίας του Ισραήλ ότι το αυταρχικό ιρανικό καθεστώς είναι αποδυναμωμένο μετά και την εξάρθρωση της Χεζμπολάχ στον Λίβανο και της Χαμάς σε Συρία και αλλού. Πιθανότατα, το Τελ Αβίβ εκτίμησε ότι οι περιστάσεις ευνοούν ενέργειες που μπορεί να προκαλέσουν την πτώση του αυταρχικού θεοκρατικού καθεστώτος της Τεχεράνης.

Αμφιβολίες εκφράζονται για το κατά πόσο οι ισραηλινές στρατιωτικές επεμβάσεις είναι σε θέση και έχουν τη δυνατότητα να πλήξουν και να καταστρέψουν τις πυρηνικές εγκαταστάσεις, που βρίσκονται σε αρκετή απόσταση από την Τεχεράνη και σε ικανό βάθος από την εδαφική επιφάνεια. Αυτό μπορεί να το επιτύχουν μόνο σε συνεργασία με τις ΗΠΑ. Να έχει ήδη συμφωνηθεί η σύμπραξη Τελ Αβίβ – Ουάσινγκτον; Οι πρωτοφανείς δηλώσεις του Προέδρου Τραμπ, ο οποίος απηύθυνε έκκληση προς τους πολίτες της ιρανικής πρωτεύουσας να απομακρυνθούν από την περιοχή, την ενισχύουν. Οι εξελίξεις των προσεχών ημερών θα το επιβεβαιώσουν ή θα το διαψεύσουν. Σε ό,τι αφορά τις αντιδράσεις και τις θέσεις των δυτικών χωρών, και δη της ΕΕ και των χωρών-μελών που την απαρτίζουν, γενική ήταν η καταδίκη των ισραηλινών στρατιωτικών επιχειρήσεων, με ταυτόχρονη, όμως, ε­πανάληψη της θέσης περί δικαιώματος του Ισραήλ για αυτοάμυνα. Ουδέν έτερον!

Σε γενική εκτίμηση, η ΕΕ και τα κράτη-μέλη χωριστά φέρουν σοβαρές ευθύνες για τη συνέχιση του ρωσοουκρανικού πολέμου. Ορθώς καταδίκασαν τη ρωσική εισβολή, όμως, η πολιτική και συνεχιζόμενη στρατιωτική στήριξη της Ουκρανίας συνέβαλε και εξακολουθεί να συμβάλλει στη συνέχιση του πολέμου. Δεν καταγράφεται καμία ουσιαστική πρωτοβουλία για μεσολάβηση προς κατάπαυση των εχθροπραξιών και έναρξη διαπραγματεύσεων για ειρήνευση. Αντίθετα, επαναλαμβάνεται συνεχώς ο ρωσικός κίνδυνος. Πόσο βάσιμοι είναι οι φόβοι για ρωσική απειλή κατά της Ευρώπης; Με βάση ιστορικά κριτήρια, θα λέγαμε ότι ισχύει το αντίθετο. Αρκεί να αναλογισθούμε τις επιχειρήσεις κατά της Ρωσίας από τον Ναπολέοντα και αργότερα τον Αδόλφο Χίτλερ. Η ΕΕ και ο δυτικός κόσμος φαίνεται να νοσούν. Η ηγέτιδα χώρα, η Αμερική, υπό την παρούσα ηγεσία της, έχει απολέσει πλήρως τον ρόλο του προστάτη και του θεματοφύλακα της ειρήνης και της διεθνούς συνεργασίας, όπως και των αρχών και των αξιών της Δύσης.

Ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ προβάλλει συνεχώς τον εαυτό του ως διαλαλητή της αμερικανικής ισχύος, αγνοώντας πλήρως τη γαλλική ρήση «noblesse oblige» («Η ευγένεια υποχρεώνει»). Μήπως έχει κουραστεί η Δύση από την ισονομία και την έννοια της δημοκρατίας; Οι εκλογές σε πολλές χώρες-μέλη αποκαλύπτουν άνοδο των ακροδεξιών δυνάμεων. Η παρατηρούμενη παρακμή να οφείλεται σε έλλειψη ικανών πολιτικών ηγετών ή στην κυριαρχία των πολυεθνικών εταιρειών και επιχειρήσεων;

Για την περιγραφή και την ερμηνεία της επικρατούσας κατάστασης ίσως θα χρειαζόταν ένας νέος Σαλούστιος, ο οποίος στο μνημειώδες έργο του «Η συνωμοσία του Κατιλίνα» («Catilinam conjuration») περιέγραψε τους ανταγωνισμούς, τη διαφθορά και την παρακμή των ηθών της εποχής του, που στο σύνολό τους συνέβαλαν στην παρακμή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.


ΤΟ ΠΑΡΟΝ


Σχολιάστε εδώ