Στ. Κυμπουρόπουλος στο “Π”: Η αναπηρία δεν σημαίνει εξάρτηση, σημαίνει δικαίωμα στην επιλογή
Του
ΣΤΕΛΙΟΥ ΚΥΜΠΟΥΡΟΠΟΥΛΟΥ
Την εβδομάδα που πέρασε υπήρχε μια σημαντική ημέρα, που, δυστυχώς, δεν ακούστηκε ευρέως. Έτσι, λοιπόν, η 5η Μαΐου δεν είναι απλώς μία ακόμα ημέρα στο ημερολόγιο. Είναι η Ευρωπαϊκή Ημέρα για την Ανεξάρτητη Διαβίωση, μια ημέρα αφιερωμένη στον τρόπο ζωής και στην κοινωνική κατανόηση ότι οι ανάπηροι άνθρωποι πρέπει να ζήσουν με αξιοπρέπεια, ισότητα και αυτοδιάθεση.
Δεν πρόκειται για μια αφηρημένη έννοια ή ένα μακρινό πολιτικό σύνθημα. Πρόκειται για ένα καθημερινό δικαίωμα, που συχνά παραβιάζεται ή παραμελείται – ακόμα και σήμερα, ακόμα και σε ευρωπαϊκές χώρες. Για αυτό και τα δεκάδες αναπηρικά κινήματα σε όλη την Ευρώπη διεκδικούν καθημερινά μια καλύτερη ποιότητα ζωής.
Ως ένας από τους ιδρυτές του i-living, του πρώτου Οργανισμού Ανεξάρτητης Διαβίωσης στην Ελλάδα, θυμάμαι πολύ καλά γιατί ξεκινήσαμε αυτήν την προσπάθεια. Θέλαμε να πούμε το αυτονόητο: ότι οι ανάπηροι άνθρωποι δεν είναι υποχρεωμένοι να ζουν κλεισμένοι σε ιδρύματα ή εξαρτημένοι από συγγενείς, μόνο και μόνο επειδή το κράτος αδυνατεί να οργανώσει ένα αποτελεσματικό και ανθρώπινο σύστημα προσβασιμότητας, με την ευρύτερη έννοια, μεταξύ της οποίας περιλαμβάνεται και η προσωπική βοήθεια. Και με τη λέξη «προσβασιμότητα» δεν εννοείται μονάχα η ύπαρξη ελεύθερης ράμπας σε πεζοδρόμιο ή σε κτίριο δημόσιας χρήσης, αλλά και σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής: στην πληροφόρηση, στην εκπαίδευση, στην εργασία, στην υγεία, στην πολιτική συμμετοχή. Η φιλοσοφία της Ανεξάρτητης Διαβίωσης είναι η βάση πάνω στην οποία χτίζεται η προσβασιμότητα. Είναι η υποδομή της ισότητας.
Η ανάγκη της γέννησης του οργανισμού βασίστηκε σε αυτήν την ιδέα και στην ακύρωση του στερεοτύπου που θέλει τους ανάπηρους ως αιώνιους αποδέκτες φροντίδας, αλλά και στη διεκδίκηση του δικαιώματος να αποφασίζουν οι ανάπηροι για τις ζωές τους.
Η Ανεξάρτητη Διαβίωση δεν σημαίνει μοναξιά ή εγκατάλειψη. Σημαίνει στήριξη που επιλέγει το ίδιο το άτομο, σημαίνει προσβασιμότητα, συμμετοχή, ένταξη. Σημαίνει να μπορείς να αποφασίσεις πού θα ζήσεις, με ποιον, πώς θα κινηθείς, πού θα εργαστείς, πώς θα σπουδάσεις, πώς θα αγαπήσεις. Και για να είναι αυτό εφικτό, χρειάζονται πολιτικές. Όχι ευχές.
Στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια έχουν υπάρξει θετικά βήματα – μικρά μεν, αλλά ουσιαστικά. Το πιλοτικό πρόγραμμα προσωπικής βοήθειας, η σταδιακή ένταξη της έννοιας της αποϊδρυματοποίησης στον δημόσιο λόγο, οι προσπάθειες για θεσμικές μεταρρυθμίσεις, όλα δείχνουν μια πρόθεση για πρόοδο. Όμως, η πρόθεση από μόνη της δεν αρκεί.
Η Ανεξάρτητη Διαβίωση δεν μπορεί να παραμείνει ένα πείραμα ή μια καινοτόμα δράση στα χαρτιά. Χρειάζεται να γίνει κεντρική πολιτική επιλογή. Αυτό σημαίνει ότι η προσωπική βοήθεια πρέπει να θεσμοθετηθεί με τρόπο καθολικό, με επαρκή χρηματοδότηση, με σωστή ενημέρωση, με σεβασμό στην επιλογή του ανάπηρου ανθρώπου. Σημαίνει ότι η προσβασιμότητα –σε φυσικούς χώρους, ψηφιακές υπηρεσίες, επικοινωνία, θεσμούς– πρέπει να αντιμετωπίζεται όχι ως τεχνική διευκόλυνση αλλά ως ζήτημα δικαιοσύνης.
Χρειαζόμαστε μακροπρόθεσμο σχεδιασμό και σταθερή πολιτική βούληση. Όχι ευκαιριακά έργα, όχι αποσπασματικές πρωτοβουλίες. Η Ελλάδα δεν μπορεί να καθυστερεί άλλο την εφαρμογή του άρθρου 19 της Σύμβασης του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία, την οποία έχει κυρώσει εδώ και χρόνια. Οφείλει να περάσει από τη ρητορική στην ουσία. Από την πρόθεση στην πράξη.
Η 5η Μαΐου μάς υπενθυμίζει ότι η Ανεξάρτητη Διαβίωση δεν είναι υπόσχεση. Είναι υποχρέωση. Απέναντι στους αναπήρους ανθρώπους αλλά και απέναντι σε μια κοινωνία που σέβεται τις αξίες της δημοκρατίας, της ισότητας και της συμμετοχής.
ΤΟ ΠΑΡΟΝ