Απ. Αποστόλου στο “Π”: Όταν η πολιτική ψάχνει να βρει την ταυτότητά της

Του
ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ
Καθηγητή Πολιτικής και Κοινωνικής Φιλοσοφίας

Οι πολιτικοί αναλυτές, παγκοσμίως, πριν από 25 χρόνια φλυαρούσαν για την κρίση των μεγάλων πολιτικών αφηγήσεων και την αυξανόμενη διαφθορά. Η πολιτική διαφθορά ανταγωνιζόταν την κοινωνική διαπλοκή. Κοινωνία και πολιτική οικοδομούσαν ένα δελτίο σύνθετου, σχιζοφρενικού ανταγωνισμού εξαχρείωσης, έτσι ώστε να οπισθοδρομεί ο κόσμος σε πρωτόγνωρες τρωγλοδυτικές εμπειρίες.

Ο Κορνήλιος Καστοριάδης έγραφε ότι η πολιτική διαφθορά δημιουργεί μια «εικόνα κοινωνιών που βασιλεύει ένα ολοκληρωτικό κενό νοήματος» και ότι «η μόνη αξία σε αυτές τις κοινωνίες είναι το χρήμα, η διασημότητα των μέσων ή η δύναμη με την πιο χυδαία σημασία του όρου».

Η αυτονομία των θεσμών από τα κοινωνικά ζητήματα, η έλλειψη δημοκρατικού ελέγχου, οι κάστες και τα συμφέροντα, όλα αυτά δημιουργούσαν έναν κόσμο χωρίς ενότητα, ικανό να εκραγεί σε χίλια διαφορετικά κομμάτια. Όλες οι πολιτικές αξίες οι οποίες είχαν καταστεί αγαθό βρέθηκαν πλέον σε αποδρομή. Κάτω από αυτές τις συνθήκες το παγκόσμιο σύστημα άρχισε να «μπάζει» και το τίμημα ήταν ο τρόμος, όπως είχε προφητεύσει κάποια χρόνια πριν ο Ζαν-Φρανσουά Λιοτάρ.

Και ενώ η εποχή καλούσε σε αλλαγή την κοινωνία και την πολιτική, εκείνες επένδυαν στους καλπασμούς των ασυγκράτητων συμφερόντων και της βαρβαρότητας, εξαλείφοντας όλες τις ευγενείς κατακτήσεις. Έτσι, η πολιτική άρχιζε να παραιτείται από την πυκνότητα των πραγμάτων.

Όλο εκείνο το σχήμα εμείς το ζήσαμε με την κυβέρνηση της ΝΔ. Το αφήγημα του «τέλους της πολιτικής» το ζήσαμε με τις δεδομένες πολιτικές της ΝΔ. Νοήματα και σύμβολα ξεκίνησαν να ταξιδεύουν χωρίς σημεία αναφοράς, σαν τα σύννεφα. Η ελαφρότητα, η ευκολία, η κίνηση της σημασίας, έγιναν μεγάλες φάρσες της ζωής μας, οι οποίες έπαιζαν με τις αξίες κάθε φορά και πιο προκλητικά, δοκιμάζοντας την ανοχή μας.

Οι εφαρμοσμένες πολιτικές που ασκήθηκαν τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας με κυβέρνηση τη ΝΔ κατέληξαν σε μια καφάρ παθολογία του πολιτικού. Ένα ακόμη κατόρθωμα της πολιτικής της ΝΔ ήταν και το ΠΔ για τα όρια χρήσης της γης και τους κανόνες δόμησης σε 10.000 οικισμούς. Το οποίο κατέληξε σ’ ένα αξεδιάλυτο μπέρδεμα, που σε κάνει να υποψιάζεσαι ότι για μια ακόμη φορά θα δούμε και πάλι μπροστά μας τα αρπακτικά (vultures) να αγοράζουν κοψοχρονιά την ελληνική γη. Η άσκηση της πολιτικής της ΝΔ λειτουργεί ως φτερουγίσματα των πιο θλιβερών ονείρων των ψηφοφόρων της. Και αυτό γιατί η κυβέρνηση φαίνεται να έχει βολευτεί πότε μέσα στην νωθρότητα, άλλοτε πάλι στον εξυπνακισμό και στην ημιμάθεια, και παράλληλα να συμφύρεται ευκλεώς σε εξυπηρετήσεις συμφερόντων.

Ωστόσο, εδώ και καιρό, κάτι τρίζει μέσα στην πολιτική πραγματικότητα. Και αυτό το κάτι είναι τα τραύματα της πολιτικής και κοινωνικής παραλογίας, που λειτουργούν ως αυτοεφαρμογές των απαιτήσεων για ακόμη περισσότερη εξουσία από την κυβέρνηση. Μέσα σ’ αυτόν τον κορεσμό της υπερβολής ξεκίνησε αχνά να ακυρολογείται η αξεδιάλυτη εξουσιομανία της. Το πολιτικό στοιχείο άρχισε να εξαφανίζεται και μέσα στην αντιστρεπτότητά του άρχισε να εξισώνεται με τη φάρσα. Οι θεσμοί υπέταξαν την κοινωνική λειτουργικότητά τους στην προτεραιότητα των προσωπικών σκοπιμοτήτων τους. Ενώ το επιτελικό κράτος μας έδειξε την απόλυτη γύμνια του. Και μπροστά στο αδιέξοδό της, η κυβέρνηση χρέωνε τις αποτυχίες της στο παρελθόν των άλλων κυβερνήσεων ή στη νοοτροπία των πολιτών. Γνωρίζοντας βέβαια ότι οι πολίτες δεν μπορούσαν να ξεπεράσουν τον κύκλο της αδράνειάς τους. Άραγε, μήπως βρεθήκαμε με την κυβέρνηση της ΝΔ στο πρωθύστερο ρέκβιεμ του τέλους της δημοκρατικής μας λειτουργίας;

Ο Ζαν Μποντριγιάρ, αναφερόμενος στη δημοκρατία της μετανεωτερικής εποχής, είχε γράψει ότι «δημοκρατία και κοινωνία βρίσκονται σε εμμηνόπαυση, ενώ ο φασισμός εκφράζει την ακολασία τους».

ΤΟ ΠΑΡΟΝ