Μετά 82 χρόνια η επόμενη ηλιακή έκλειψη που θα εiναι ορατή στην Ελλάδα!

Έτσι, η ολική ηλιακή έκλειψη της 29ης Μαρτίου του 2006, που ήταν ορατή, ως ολική, από το Καστελόριζο, ουσιαστικά: Ρω – Καστελόριζο – Στρογγύλη, τη μοναδική συστάδα νήσων της Ελλάδας και όλης της Ευρώπης, αποτελούσε ένα πραγματικά σπάνιο γεγονός για τη χώρα μας, επειδή η προηγούμενη ορατή από την Ελλάδα ολική ηλιακή έκλειψη συνέβη τη 19η Ιουνίου του 1936 και η επόμενη θα είναι ορατή στις 21 Απριλίου του 2088, δηλαδή μετά 82 έτη!

Για τον λόγο αυτόν η Διαστημική Ομάδα Αστροφυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, επικεφαλής της οποίας είναι ο αναπληρωτής καθηγητής Αστροφυσικής, Δρ. Ξενοφών Δ. Μουσάς, οργάνωσε την παρατήρηση στις 29 Μαρτίου του 2006 με σχετική αποστολή στο ακριτικό Καστελόριζο.

Ομοίως και άλλες ομάδες, από τον Τομέα Αστροφυσικής-Αστρονομίας και Μηχανικής ξεκίνησαν για το Καστελόριζο, με επικεφαλής τους αναπληρωτές καθηγητές Ιωάννη Κωνσταντόπουλο και Παναγιώτη Νιάρχο, τον επίκουρο καθηγητή Δημήτριο Παπαθανάσογλου και τον καθηγητή Αστροφυσικής Κανάρη Τσίγκανο με τους συνεργάτες τους.

Για την ολική ηλιακή έκλειψη της 29ης Μαρτίου του 2006 η αρχή της «ζώνης ολικής έκλειψης» βρισκόταν στην Ανατολική Βραζιλία, όπου η έκλειψη συνέβη με την ανατολή του Ήλιου στις 5:30 το πρωί τοπική ώρα, διαρκώντας περίπου 2 λεπτά.

Στη συνέχεια η σκιά της Σελήνης διέσχισε τον Νότιο Ατλαντικό και τη Δυτική Αφρική, όπου η έκλειψη άρχισε στις 9 το πρωί τοπική ώρα και διήρκεσε 3 λεπτά. Ακολούθως η μέγιστη διάρκεια της έκλειψης, ίση με 4 λεπτά, συνέβη στη Ν. Λιβύη, στις 12:15 τοπική ώρα. Από εκεί η σκιά της έκλειψης πέρασε νοτίως της Κρήτης και κάλυψε το Καστελόριζο για 3 λεπτά και 10 δευτερόλεπτα στις 13:54 θερινή ώρα Ελλάδας (ή 10:54 U.T.), ένα πραγματικά φαντασμαγορικό γεγονός, όπως το παρατήρησαν οι εκεί αστρονόμοι και εμείς από τις τηλεοπτικές συνδέσεις μας. Αλλά και στην περιοχή της Αθήνας το φαινόμενο ήταν εντυπωσιακό.

Μετά η σκιά της Σελήνης διέσχισε την Ασία, αρχικά την Ανατολική Τουρκία από Νότο προς Βορρά, μπήκε στον Εύξεινο Πόντο, στη Γεωργία, ενώ διασχίζοντας τη Ρωσία, μετά τον Καύκασο και τη βόρεια ακτή της Κασπίας, κατέληξε το Καζακστάν και τη Μογγολία, στις 19:30 τοπική ώρα, όπου και ολοκληρώθηκε το φαινόμενο. Από τον σχετικό χάρτη βλέπουμε ότι η σκιά της Σελήνης κάλυψε -σε περίπου τρεις ώρες, ήτοι από 08:30 U.T. έως 11:30 U.Τ. – περίπου 14.500 Km από τις ανατολικές ακτές της Βραζιλίας έως τη Μογγολία, καλύπτοντας περίπου το μισό της Γης, για την ακρίβεια το 0,41% της επιφάνειας του πλανήτη μας.

Επιστημονική αξία των ηλιακών εκλείψεων

Όσον αφορά την επιστημονική αξία των ηλιακών εκλείψεων, παλαιότερα αυτές ήταν η μοναδική ευκαιρία που είχαν οι παρατηρητές αστρονόμοι να παρατηρήσουν τη χρωμόσφαιρα και το ηλιακό στέμμα. Κι αυτό επειδή κατά τη διάρκεια μιας ηλιακής έκλειψης, όταν η φωτόσφαιρα καλύπτεται από τον δίσκο της Σελήνης, οι παρατηρητές είχαν -και έχουν- την ευκαιρία να παρατηρήσουν τη χρωμόσφαιρα και το στέμμα, δύο στιβάδες της ατμόσφαιρας του Ήλιου, οι οποίες δεν παρατηρούνται σε κανονικές συνθήκες, επειδή είναι πολύ πιο αμυδρές από τη φωτόσφαιρα.

Ωστόσο, εδώ και τρεις δεκαετίες περίπου, από τότε που η παρατηρησιακή αστρονομία «βγήκε» στο διάστημα, ειδικά αστρονομικά όργανα τοποθετήθηκαν στους τεχνητούς δορυφόρους, όπως τον SOHO, που παρατηρούν συνεχώς την ηλιακή ατμόσφαιρα, ειδικότερα τη χρωμόσφαιρα και το στέμμα από το διάστημα. Τα όργανα αυτά είναι έτσι κατασκευασμένα, ώστε να δημιουργούν τεχνητές εκλείψεις με τη βοήθεια ενός αδιαφανούς δίσκου, ο οποίος με ειδική τεχνική καλύπτει τη φωτόσφαιρα του Ήλιου. Έκτοτε η ανάγκη για ειδικές επιστημονικές αποστολές παρατήρησης των ολικών ηλιακών εκλείψεων μειώθηκε αισθητά.

Αυτό βέβαια δεν πάει να πει ότι οι ολικές ηλιακές εκλείψεις δεν παρουσιάζουν ενδιαφέρον τόσο για επαγγελματίες όσο και για ερασιτέχνες αστρονόμους ερευνητές που θέλουν να βιώσουν τη μοναδική εμπειρία της ολικής ηλιακής έκλειψης, που είναι δύσκολο να αποδοθεί με την «ψυχρή» εικόνα ή να περιγραφεί με τα λόγια ενός μακρινού παρατηρητή. Άτομα που ταξιδεύουν χιλιάδες χιλιόμετρα, επειδή θέλουν να ζήσουν το αστρονομικό αυτό «πανηγύρι», το αστρονομικό αυτό σόου και να νιώσουν το απόλυτο σκοτάδι μέσα σε μια φωτεινή ημέρα, όταν ο δίσκος της Σελήνης κρύβει ολόκληρο τον δίσκο του Ήλιου όπως συνέβη στο Καστελόριζο, που από τις 13:52 έως τις 13:55 θερινή ώρα Ελλάδας βυθίστηκε στο σκοτάδι!