Μητσοτάκης για βία ανηλίκων: Κανένα παιδί δεν μπορεί να μεγαλώσει χωρίς όρια και κανείς γονιός δεν μπορεί να αποστεί την ευθύνη να βάζει όρια στα παιδιά του
Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης συμμετείχε σήμερα στην παρουσίαση της Εθνικής Στρατηγικής για την Πρόληψη της Βίας και την Αντιμετώπιση της Παραβατικότητας Ανηλίκων, κατά την οποία παρουσιάστηκε επίσης η εφαρμογή Kids Wallet, που προσφέρει σε γονείς τη δυνατότητα να θέτουν όρια στη χρήση μέσων κοινωνικής δικτύωσης από τα παιδιά τους.
«Η ευαισθητοποίησή μας για το ζήτημα αυτό δεν είναι προϊόν μιας εφήμερης δημοσιότητας, αλλά μίας βιωματικής προσέγγισης την οποία έχουμε κι εμείς σαν γονείς πρωτίστως, ότι εδώ αντιμετωπίζουμε ένα πρόβλημα το οποίο είναι σύνθετο», τόνισε κατά την παρουσίαση ο Πρωθυπουργός. Όσον αφορά στο Kids Wallet, ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανέφερε: «Τι είναι ουσιαστικά το Kids Wallet; Ένα πλαίσιο είναι. Μπορείς να χρησιμοποιείς το Instagram μία ώρα την ημέρα, αναφέρω ένα παράδειγμα. Κανένα παιδί δεν μπορεί να μεγαλώσει χωρίς όρια και κανείς γονιός δεν μπορεί να αποστεί την ευθύνη να βάζει όρια στα παιδιά του. Γι’ αυτό και αυτή η συνεργασία είναι τόσο απαραίτητη και το Kids Wallet ένα πολύ καλό παράδειγμα του πώς ο γονιός μπορεί να συζητήσει μαζί με το παιδί ακριβώς το πλαίσιο των λογικών ορίων που πρέπει να μπορεί να βάλει στο παιδί του».
Συνεκτική δέσμη δράσεων και προτάσεων για την προστασία των παιδιών
Η Εθνική Στρατηγική, που καλύπτει την περίοδο 2025-2030, εντάσσεται και συμπληρώνει ένα ευρύτερο πλέγμα πολιτικών για την προστασία των παιδιών, όπως οι πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση του εθισμού στο διαδίκτυο, δράσεις κατά του σχολικού και του εξωσχολικού εκφοβισμού, οι προσλήψεις ψυχολόγων σε δημόσια σχολεία και υποδομές φιλοξενίας θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας. Περιλαμβάνει 29 νέες πολιτικές, εκ των οποίων επτά εμβληματικές και πέντε οριζόντιες, 69 δράσεις, ενώ θεσπίζονται 38 δείκτες παρακολούθησης.
Η νέα Εθνική Στρατηγική ουσιαστικά συνδέει τη δράση 10 Υπουργείων και πολλών φορέων. Αποσκοπεί στην πρόληψη και την αντιμετώπιση των έξι κύριων μορφών που λαμβάνει η βία: ενδοοικογενειακής, ενδοσχολικής, διαδικτυακής, εξτρεμιστικής, ρατσιστικής και οπαδικής, διασφαλίζοντας παράλληλα την εφαρμογή μιας φιλικής προς τα παιδιά Δικαιοσύνης.
Για την αντιμετώπιση της ενδοσχολικής βίας και του εκφοβισμού, ειδικότερα, προτείνεται μεταξύ άλλων η θεσμοθέτηση και πιλοτική λειτουργία τεχνικού γυμνασίου και η θεσμοθέτηση της αποβολής εντός σχολείου με προσφορά «κοινωνικής εργασίας». Ιδιαίτερη βαρύτητα δίδεται στην πρόληψη και αντιμετώπιση της εξτρεμιστικής και ρατσιστικής βίας και της ρητορικής μίσους, με την θεσμοθέτηση περιφερειακών συμβουλίων παιδιών και την ανάπτυξη τοπικών δικτύων πρόληψης παραβατικότητας.
Με γνώμονα τη φιλική προς τα παιδιά Δικαιοσύνη, προβλέπονται για τα μεν ανήλικα θύματα η θεσμική ανασυγκρότηση των Σπιτιών του Παιδιού, η γεωγραφική εξάπλωση και η περαιτέρω υποστήριξή τους, με κύριο στόχο την αποτροπή της δευτερογενούς θυματοποίησης. Για τους ανήλικους παραβάτες, προβλέπεται μεταξύ άλλων η δημιουργία διαλειτουργικής μονάδας φιλικής Δικαιοσύνης, με πρωτόκολλα ενεργειών σε κάθε στάδιο και εργαλεία ατομικής αξιολόγησης και εκτίμησης παραγόντων κινδύνου.
Για την εξάλειψη της ενδοοικογενειακής βίας, δίνεται έμφαση στην καλλιέργεια της θετικής γονεϊκότητας. Προβλέπονται προγράμματα εκπαίδευσης, πρόληψης και υποστήριξης γονέων ή επίδοξων γονέων, με διαδικτυακά μαθήματα και δια ζώσης συμβουλευτική.
Kids Wallet
Κύριο εργαλείο για την αποτροπή της διαδικτυακής βίας είναι η εφαρμογή Kids Wallet, που δίνει τη δυνατότητα στους γονείς να θέτουν όρια ή και να μπλοκάρουν τη χρήση μέσων κοινωνικής δικτύωσης από τα παιδιά τους, είτε το παιδί έχει δική του συσκευή είτε χρησιμοποιεί το τηλέφωνο γονέα. Οι γονείς μπορούν να ενεργοποιήσουν προεπιλεγμένες ρυθμίσεις που καλύπτουν διαφορετικές περιόδους της ημέρας και της εβδομάδας (πχ τις σχολικές ώρες ή το Σαββατοκύριακο), ή να ετοιμάσουν εξατομικευμένο πρόγραμμα για τα παιδιά τους.
Παράλληλα, το Kids Wallet επιτρέπει την ταυτοποίηση του χρήστη, καθώς μπορεί να αποθηκεύσει την παιδική ταυτότητα. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η εφαρμογή έχει τη δυνατότητα να πιστοποιήσει την ηλικία του παιδιού όποτε συνδέεται σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, λύση που θα είναι ιδιαίτερα χρήσιμη ώστε να εφαρμόζονται αυτόματα ηλικιακά φίλτρα στο περιεχόμενο στο οποίο θα εκτίθενται οι ανήλικοι, αφού ολοκληρωθούν οι σχετικές ευρωπαϊκές διαπραγματεύσεις με τις πλατφόρμες.
Επιπλέον, χάρη στην ταυτοποίηση του χρήστη η εφαρμογή θα χρησιμοποιείται ως επιβεβαιωτικό της ηλικίας για αγορές σε φυσικά και ηλεκτρονικά καταστήματα, προκειμένου να μην μπορεί ένα παιδί να αγοράσει καπνικά προϊόντα ή αλκοόλ μέσα από ηλεκτρονικές πλατφόρμες.
Η ρύθμιση του Kids Wallet από τους γονείς είναι ιδιαίτερα εύκολη. Ο γονέας κατεβάζει την εφαρμογή και συνδέεται μέσω των προσωπικών του κωδικών στο Taxisnet. Στη συνέχεια, επιλέγει το προστατευόμενο μέλος και ταυτοποιεί τη συσκευή που χρησιμοποιεί το συγκεκριμένο μέλος. Μετά, μπορεί να προχωρήσει στις ρυθμίσεις για την πρόσβαση του παιδιού σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
To Kids Wallet τηρεί επίσης στοιχεία χρήσης, δίνοντας στους γονείς εύκολη πρόσβαση σε αναλυτικά στατιστικά δεδομένα για τον χρόνο που αφιερώνει το παιδί σε κάθε μέσο κοινωνικής δικτύωσης.
Οι γονείς μπορούν να βρουν αναλυτικές οδηγίες χρήσης στο σάιτ kidswallet.gov.gr. Η εφαρμογή είναι διαθέσιμη από σήμερα στις συσκευές με λειτουργικό iOS και τις επόμενες ημέρες θα είναι διαθέσιμη για συσκευές τύπου Android.
Η παρουσίαση της Εθνικής Στρατηγικής και του Kids Wallet έγινε παρουσία των συναρμόδιων Υπουργών και της οκταμελούς διεπιστημονικής επιτροπής που εκπόνησε τη Στρατηγική. Έγιναν επίσης παρεμβάσεις δύο μαθητριών, της Ανθής και της Λυδίας, οι οποίες αναφέρθηκαν στις δικές τους εμπειρίες και παρουσίασαν το πρόβλημα της νεανικής παραβατικότητας από τη δική τους οπτική γωνία.
Η επιτροπή αποτελείται από την Πρόεδρο Βασιλική Αρτινοπούλου, καθηγήτρια Εγκληματολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, την Βασιλική Γεωργιάδου καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης και Πολιτικής Κοινωνιολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και Πρόεδρο ΔΣ του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών, τον Θωμά Μπαμπάλη, καθηγητή Παιδαγωγικής και Δια Βίου Μάθησης στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, την Αγάπη Κανδυλάκη, καθηγήτρια Κοινωνικής Εργασίας και Πολυπολιτισμικότητας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, τον Βασίλη Βαμβακάς, καθηγητή Κοινωνιολογίας της Επικοινωνίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, τον Κωνσταντίνο Πατσάκη, καθηγητή, Διευθυντή του Εργαστηρίου Κυβερνοασφάλειας στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, την Παρασκευή Ζαγούρα, επίκουρη καθηγήτρια Εγκληματολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και τον Αθανάσιο Αλεξανδρίδη, ψυχίατρο, παιδοψυχίατρο και ψυχαναλυτή.
Η τοποθέτηση του Πρωθυπουργού
Αγαπητή Ανθή, αγαπητή Λυδία, ξεκινώ με εσάς τις προσφωνήσεις, γιατί εσάς πρωτίστως αφορά αυτή η δουλειά που παρουσιάζουμε σήμερα. Κυρίες και κύριοι Υπουργοί, κα Αρτινοπούλου, αγαπητά μέλη της Επιτροπής που μας βοηθήσατε να καταρτίσουμε την Εθνική Στρατηγική για την Πρόληψη της Βίας και την Αντιμετώπιση της Παραβατικότητας των Ανηλίκων, ένα μεγάλο ευχαριστώ για την πολύ σημαντική, μεθοδική, αλλά και συναισθηματική -επιτρέψτε μου αυτό το επίθετο- δουλειά την οποία κάνατε, για να εκπονήσετε ένα κείμενο το οποίο θα αποτελέσει πια έναν οδηγό για την κυβέρνηση για την αντιμετώπιση αυτού του εξαιρετικά σύνθετου φαινομένου.
Θέλω να ευχαριστήσω ξεχωριστά τον Άκη Σκέρτσο, ο οποίος αγκάλιασε αυτή την προσπάθεια και θα έχει και τον δύσκολο ρόλο να αναλάβει τον συντονισμό των Υπουργείων, έτσι ώστε οι προτάσεις, οι εμβληματικές δράσεις και οι πρωτοβουλίες τις οποίες παρουσιάζετε σε αυτή τη Στρατηγική να μπορούν να υλοποιηθούν με μεθοδικότητα και συστηματικότητα.
Διότι νομίζω ότι αν κάτι καταλάβαμε από αυτή την παρουσίαση, είναι η περιπλοκότητα του φαινομένου και η ανάγκη να πρέπει να μπορούμε να συνομιλούμε με πολλά διαφορετικά Υπουργεία, αλλά και πολλούς διαφορετικούς ειδικούς, για να μπορούμε να έχουμε μετρήσιμα αποτελέσματα.
Με αφορμή αυτό το οποίο είπε η Ανθή για τη σειρά η οποία συζητείται πολύ, το «Adolescence», την οποία είχα κι εγώ την ευκαιρία να παρακολουθήσω με τη σύζυγό μου πριν από περίπου έναν μήνα, θα ήθελα να τονίσω ότι η προσπάθεια αυτή από πλευράς κυβέρνησης ξεκίνησε πριν το «Adolescence». Και αυτό δείχνει ότι η ευαισθητοποίησή μας για το ζήτημα αυτό δεν είναι προϊόν μιας εφήμερης δημοσιότητας που πήρε μία σειρά, η οποία νομίζω ότι μας ταρακούνησε όλους, αλλά μίας βιωματικής προσέγγισης την οποία έχουμε κι εμείς σαν γονείς πρωτίστως, ότι εδώ αντιμετωπίζουμε ένα πρόβλημα το οποίο είναι σύνθετο και όπως δείχνουν τα στοιχεία, δυστυχώς, βαίνει προς μία κατεύθυνση μεγαλύτερης όξυνσης. Άρα, απαιτεί και από μέρους μας μια πολύ πιο συστηματική και μεθοδική αντιμετώπιση.
Δεν θέλω να αναφερθώ αναλυτικά στις πολλές πρωτοβουλίες τις οποίες παρουσιάσατε, θα ήθελα, όμως, να σταθώ επιγραμματικά σε κάποιες στις οποίες προσωπικά και βιωματικά, θα έλεγα, όχι τόσο επιστημονικά, αποδίδω πολύ μεγάλη σημασία.
Τα ζητήματα τα οποία αφορούν την ενδοοικογενειακή βία και το περιβάλλον μέσα στο οποίο μεγαλώνουν τα παιδιά, τα οποία για πρώτη φορά αντιμετωπίζονται από την Ελληνική Αστυνομία, αλλά και από τους κοινωνικούς λειτουργούς, με πολύ μεγαλύτερη μεθοδικότητα και πολύ μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα.
Τις πρωτοβουλίες που έχουμε αναλάβει για να αντιμετωπίσουμε το bullying στο σχολείο, την πλατφόρμα stop-bullying, η οποία ήδη έχει καταγράψει παραπάνω από 1.000 περιστατικά. Διαπιστώνω, Σοφία, ότι τελευταία ενδεχομένως έχει μειωθεί η συχνότητα καταγραφής περιστατικών και θα ζητήσω και από το Υπουργείο να αναβαθμίσουμε επικοινωνιακά την προβολή της πλατφόρμας, διότι θεωρώ ότι είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό εργαλείο και για την προστασία των θυμάτων αλλά και για την αντιμετώπιση της ψυχολογίας των θυτών που προβαίνουν σε τέτοια περιστατικά.
Να αναφερθούμε στην παρουσία της Αστυνομίας σε χώρους όπου συχνάζουν νέοι. Νομίζω ότι μας το είπε και η Ανθή πόσο σημαντικό αίσθημα πρόσθετης ασφάλειας δίνει αυτή η διακριτική παρουσία της Αστυνομίας, καλά εκπαιδευμένων αστυνομικών, οι οποίοι πρέπει να μπορούν να χειρίζονται, με την απαραίτητη ευαισθησία, τα φαινόμενα της εφηβικής, πρωτίστως, παραβατικότητας.
Την εφαρμογή Safe-Youth, η οποία ήδη μπορεί να τοποθετείται στα κινητά και μπορεί να ειδοποιήσει άμεσα την Αστυνομία σε περίπτωση που κάποιος νέος ή κάποια νέα αισθάνεται ότι κινδυνεύει.
Αλλά, αν έπρεπε να ξεχωρίσω από τις πρωτοβουλίες τις οποίες ετοιμαζόμαστε να δρομολογήσουμε ή είμαστε σε φάση δρομολόγησης αλλά απαιτείται μεγαλύτερη εντατικοποίηση, τρεις, θα στεκόμουν στις ακόλουθες.
Η πρώτη αφορά το Kids Wallet, όχι μόνο το Kids Wallet αλλά συνολικά τις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνουμε σε εθνικό αλλά και σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τον περιορισμό του δραματικού φαινομένου του εθισμού των νέων μας στο διαδίκτυο.
Θέλω να τονίσω και πάλι -και χαίρομαι που το είπε έτσι και σωστά το παρουσίασε η Λυδία- ότι το Kids Wallet είναι μια εφαρμογή η οποία δίνει στον γονιό, σε συνεργασία με το παιδί, τη δυνατότητα όχι τόσο να ελέγξει το περιεχόμενο του τι κάνετε στο διαδίκτυο, αλλά να περιορίσει χρονικά ή να μπλοκάρει ενδεχομένως συγκεκριμένες περιόδους όπου δεν μπορεί ένα παιδί να έχει πρόσβαση σε συγκεκριμένες εφαρμογές. Και, ταυτόχρονα, να λειτουργεί ως ένα εργαλείο ψηφιακής βεβαίωσης της ηλικίας του χρήστη, κάτι το οποίο θα μας είναι πάρα πολύ χρήσιμο στις περαιτέρω συζητήσεις που θα έχουμε με τις ίδιες τις πλατφόρμες.
Νομίζω ότι και εσείς, όπως και εμείς σε έναν βαθμό, αναγνωρίζουμε, θα έλεγα, το πρόβλημα του διαδικτυακού εθισμού. Όταν καθόμαστε και ασκόπως σκρολάρουμε σε μια εφαρμογή χωρίς ιδιαίτερο νόημα και χωρίς λόγο, επειδή ο αλγόριθμος είναι τόσο έξυπνος ώστε ξέρει πάντα να μας προσφέρει υλικό και περιεχόμενο το οποίο ξέρει πια ο αλγόριθμος ότι θα το βρούμε ενδιαφέρον. Και φυσικά, μέσα από αυτό το υλικό μπορεί να προτάσσονται πρότυπα, συμπεριφορές που να ωθούν, ενδεχομένως, παιδιά και εφήβους προς συμπεριφορές οι οποίες είναι παραβατικές.
Ξέρουμε πολύ καλά, μας το έχουν πει και οι ειδικοί, ότι ο εγκέφαλος του παιδιού όταν περνάει στη φάση της προεφηβείας ή της εφηβείας αλλάζει με γρήγορους ρυθμούς. Όλοι μας έχουμε περάσει από αυτές τις ηλικίες, ξέρουμε ότι και η ανάληψη ρίσκου και τα παρακινδυνευμένα παιχνίδια και, σε έναν βαθμό, η αμφισβήτηση της εξουσίας αποτελούν μέρος της ίδιας της διαδικασίας της ενηλικίωσης.
Το θέμα είναι, όμως, εδώ να μην ρίχνουμε λάδι στη φωτιά, όπως, δυστυχώς, συχνά συμβαίνει με τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν αυτές οι διαδικτυακές πλατφόρμες. Κατά συνέπεια, θα ενθαρρύνω τους γονείς οι οποίοι μας ακούν να κάνουν πλήρη αξιοποίηση αυτού του εργαλείου.
Αλλά να κάνουν και κάτι ακόμα: να συζητήσουν με τα παιδιά τους, να αφιερώσουν χρόνο να καταλάβουν ακριβώς πώς τα παιδιά μας, ειδικά αυτά τα οποία βρίσκονται στην εφηβεία, σκέφτονται σήμερα, τι είναι αυτά που τους προβληματίζουν.
Αντί να τους ενθαρρύνουμε εμείς οι ίδιοι ενδεχομένως, και αυτό ισχύει πολλές φορές και με παιδιά τα οποία βλέπω, ας πούμε, πηγαίνεις σε ένα εστιατόριο και βλέπεις μία οικογένεια όπου όλοι είναι στο κινητό, και οι γονείς είναι στο κινητό και τα παιδιά είναι στο κινητό. Και αναρωτιέσαι πότε επιτέλους μιλάνε μεταξύ τους και αν αυτή είναι η εύκολη λύση ενδεχομένως για τα παιδιά, να τους δίνουμε ένα tablet ή ένα κινητό ώστε να μην επιτελούμε εμείς το καθήκον μας ως γονείς, που δεν είναι άλλο από το να μιλάμε στα παιδιά μας, να τα καταλαβαίνουμε, να τους βάζουμε όρια.
Τι είναι ουσιαστικά το Kids Wallet; Ένα πλαίσιο είναι. Μπορείς να χρησιμοποιείς το Instagram μία ώρα την ημέρα, αναφέρω ένα παράδειγμα. Κανένα παιδί δεν μπορεί να μεγαλώσει χωρίς όρια και κανείς γονιός δεν μπορεί να αποστεί την ευθύνη να βάζει όρια στα παιδιά του. Γι’ αυτό και αυτή η συνεργασία είναι τόσο απαραίτητη και το Kids Wallet ένα πολύ καλό παράδειγμα του πώς ο γονιός μπορεί να συζητήσει μαζί με το παιδί ακριβώς το πλαίσιο των λογικών ορίων που πρέπει να μπορεί να βάλει στο παιδί του.
Η δεύτερη δράση στην οποία θέλω να δώσω πολύ μεγάλη σημασία αφορά στον αθλητισμό. Ως αθλητής ο ίδιος, γνωρίζω πολύ καλά και βιωματικά ότι η άθληση προσφέρει, κυρίως στα παιδιά και στους εφήβους, μία απίστευτα δημιουργική εκτόνωση αλλά και ένα πλαίσιο αντίληψης βασικών αξιών του τι σημαίνει να συμμετέχει κάποιος σε μία ομάδα και να ισορροπεί μεταξύ δικαιωμάτων και υποχρεώσεων.
Και έχει δίκιο ο Υπουργός όταν λέει ότι η καλύτερη, ίσως, επένδυση την οποία μπορούμε να κάνουμε είναι να δημιουργήσουμε περισσότερες αθλητικές υποδομές, κυρίως για τα παιδιά μας και για τους εφήβους μας, από τα γήπεδα στα σχολεία, μέχρι οργανωμένες αθλητικές εγκαταστάσεις, και να σπρώξουμε περισσότερο τα παιδιά μας προς τον αθλητισμό. Θέλουν δεν θέλουν, την ώρα που αθλούνται δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση στο κινητό, οπότε με έναν σμπάρο αντιμετωπίζουμε δύο τρυγόνια, εν προκειμένω.
Και, βέβαια, να σας μεταφέρω το βίωμα το οποίο είχα πρόσφατα από την επίσκεψη την οποία κάναμε στην Παιανία, όπου μετατρέψαμε έναν από τους δύο εγκαταλελειμμένους κλειστούς χώρους σε ένα πρότυπο κέντρο ξιφασκίας. Σκεφτόμουν, σκεφτείτε, η ξιφασκία, που από τη φύση της είναι ένα σπορ το οποίο έρχεται από το βάθος των αιώνων, ένα βίαιο σπορ, το οποίο μετατρέπεται με αυτόν τον τρόπο και με αυτή την υποδομή σε ένα άθλημα το οποίο διδάσκει με τον τρόπο του όλες τις αξίες του αθλητισμού.
Και η τρίτη παρατήρηση την οποία θέλω να κάνω αφορά στην ψυχική υγεία. Εγώ χαίρομαι πραγματικά, αγαπητή Ανθή και αγαπητή Λυδία, γιατί η δική σας η γενιά μιλάει πιο εύκολα για τα ζητήματα της ψυχικής υγείας. Δεν υπάρχει το ταμπού το οποίο υπήρχε όταν μεγαλώναμε εμείς. Αυτό, όμως, απαιτεί και από την Πολιτεία την ανάλογη υποστήριξη, με δομές που θα μπορούν να αντιμετωπίζουν θέματα τα οποία έχουν τα παιδιά και οι έφηβοι. Ξέρω ότι είναι κάτι το οποίο απασχολεί προσωπικά πολύ και τον Υφυπουργό, δεν είμαστε ακόμα εκεί που θέλουμε να είμαστε, αλλά νομίζω ότι αυτή η Εθνική Στρατηγική περιγράφει, αν μη τι άλλο, έναν οδικό χάρτη για το πού θέλουμε να φτάσουμε και συγκεκριμένα ορόσημα για το πώς ακριβώς αυτά μπορούμε να τα πετύχουμε.
Να κλείσω, λοιπόν, και πάλι ευχαριστώντας τα μέλη της Επιτροπής για το εξαιρετικό αυτό κείμενο, να σας διαβεβαιώσω ότι θα παρακολουθούμε την υλοποίηση της στρατηγικής με πολύ μεγάλη προσοχή και με πολύ μεγάλη επιμονή. Αποδεικνύεται ότι η Γραμματεία της Κυβέρνησης, όπως το έκανε στην περίπτωση της Εθνικής Στρατηγικής για τα Άτομα με Αναπηρία, έτσι και τώρα έχει έναν πολύ ουσιαστικό ρόλο να παίξει στον διυπουργικό συντονισμό σύνθετων τέτοιων εθνικών σχεδίων.
Και να κλείσω με αυτό το οποίο είπατε, γιατί το βρήκα πράγματι πολύ σοφό: ότι είναι πολύ εύκολο να γίνεις γονιός, αλλά το να είσαι γονιός είναι κάτι το οποίο είναι πολύ δύσκολο και απαιτεί πολύ κόπο και πολλή επιμονή.
Και να επαναλάβω ότι τίποτα από όλα αυτά τα οποία δρομολογούμε δεν μπορεί να γίνει χωρίς τη συμμετοχή της οικογένειας και κυρίως των γονιών, που τελικά έχουν τον πρώτο λόγο και την πρώτη ευθύνη στην ανατροφή των παιδιών τους.
Σας ευχαριστώ πάρα πολύ.