Μ. Κρανίδης στο “Π”: H κοινωνική και προσιτή κατοικία στο επίκεντρο του Συνεδρίου της Διεθνούς Ενώσεως Ιδιοκτητών

Του
ΜΑΝΟΥ ΚΡΑΝΙΔΗ
Πολιτικού Μηχανικού ΕΜΠ, MSc,
CEO «Krama Property» (www.kramaproperty.com),
Γραμματέα Ενημέρωσης ΠΟΜΙΔΑ, Δημοτικού Συμβούλου Χαλανδρίου

Την προηγούμενη εβδομάδα, είχα τη μεγάλη χαρά και τιμή να συμμετάσχω στις εργασίες του Συνεδρίου της Διεθνούς Ενώσεως Ιδιοκτητών στο Ελσίνκι, ως μέλος της αντιπροσωπείας της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ιδιοκτητών Ακινήτων (ΠΟΜΙΔΑ).

Οι εργασίες ήταν εξαιρετικές, με ανταλλαγή απόψεων, παρουσίαση δεδομένων για την κατάσταση της στέγης σε ευρωπαϊκό επίπεδο και της ειδικής περίπτωσης της Φινλανδίας. Μια χώρα εξαιρετικά οργανωμένη σε όλα τα επίπεδα και με συγκεκριμένες πολιτικές ελεύθερης αγοράς, αλλά και σταθερή δημόσια παρέμβαση, όπως η κοινωνική στέγη. Μάλιστα, το θέμα της στέγης είναι έντονο και σημαντικό σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όπου η ζήτηση για μίσθωση στέγης υπερβαίνει τη διαθέσιμη προσφορά ειδικά σε αστικά και τουριστικά κέντρα. Επίσης, το ζήτημα των κενών ακινήτων είναι πρωτεύον, καθώς εκτιμώνται σε άνω των 40 εκατ. σε ευρωπαϊκό επίπεδο! Οι λύσεις που εξετάζονται και προτείνονται στις μεγάλες χώρες της Ευρώπης είναι πολυεπίπεδες και εξειδικεύονται ανά χώρα, βάσει των ειδικών συνθηκών τους. Η ανάπτυξη κοινωνικής και προσιτής κατοικίας είναι πλέον το βασικό εργαλείο δημόσιας παρέμβασης, πέρα από λοιπές δράσεις φορολογικών κινήτρων, επιδοτήσεων για ενεργειακή αναβάθμιση και ανακαίνιση και αξιοποίηση κενών ακινήτων. Στην Ευρώπη, πολλές ανεπτυγμένες χώρες έχουν αναπτύξει, διαχρονικά, σημαντικά προγράμματα κοινωνικής κατοικίας, που σήμερα είναι ένα κρίσιμο εργαλείο για την αντιμετώπιση της στεγαστικής πίεσης.

Στην Ελλάδα, στο θέμα της κοινωνικής κατοικίας και της αξιοποίησης των δημοσίων ακινήτων είμαστε στο μηδέν, με ελάχιστες κατοικίες διαθέσιμες σήμερα που υπάρχει η μεγάλη ανάγκη. Δηλαδή, είναι δύσκολη η εξασφάλιση της πρόσβασης σε κατάλληλη, οικονομικά προσιτή και αξιοπρεπή κατοικία, με συνολικό κόστος στέγης σε ένα ανεκτό, λογικό, βιώσιμο ποσοστό σε σχέση με το μηνιαίο εισόδημα κάθε νοικοκυριού, ειδικά αυτών με μικρομεσαία εισοδήματα. Την ίδια στιγμή, η ακίνητη περιουσία του Δημοσίου, σε όλες τις μορφές και τα επίπεδα, είναι ένας κρυμμένος θησαυρός χιλιάδων ακινήτων, που απαιτεί τη δημιουργία, επιτέλους, ενός αποτελεσματικού, έντιμου μηχανισμού μαζικής αξιοποίησης, με προμετωπίδα την προσιτή κοινωνική κατοικία, που σήμερα στην Ελλάδα είναι ανύπαρκτη. Πρέπει να προετοιμαστούν άμεσα και να υλοποιηθούν προγράμματα παρόμοιας λογικής και κυρίως προσφοράς ακινήτων προς μίσθωση με ελάχιστο ενοίκιο ή αγορά με επιδότηση δανείων. Για παράδειγμα, λείπει ένα συνεκτικό στεγαστικό πρόγραμμα για τη στήριξη των ευάλωτων ομάδων, όπως οι πολύτεκνοι, οι τρίτεκνοι, τα νέα ζευγάρια, οι συνταξιούχοι, αλλά και της φοιτητικής στέγης, σε συνεργασία με τα δημόσια τριτοβάθμια ιδρύματα.

Ας δούμε, συνοπτικά, δύο κύριους τομείς στους οποίους πρέπει άμεσα να εστιάσει μια ολοκληρωμένη πολιτική στέγης και αξιοποίησης κενών δημοσίων ακινήτων:

Α. Κοινωνική αντιπαροχή. Ένας νέος θεσμός που πρέπει να οργανωθεί ταχύτατα, σωστά και αποτελεσματικά, αφού ένα μεγάλο ποσοστό των δημοσίων ακινήτων είναι αναξιοποίητη γη. Είναι μια νέα διαδικασία που απαιτεί πολύ χρόνο και επίβλεψη, αφού απαιτούνται διαγωνισμοί σε δημόσια οικόπεδα που ο ανάδοχος θα δώσει προσφορά για ποσοστό αντιπαροχής στο Δημόσιο με αξιοποίηση των διαμερισμάτων του Δημοσίου, ως ιδιοκτήτης προς κοινωνική κατοικία. Όμως πρέπει να γίνουν ορθά και αποτελεσματικά οι διαγωνισμοί, οι συμβάσεις και η ποιοτική υλοποίηση των έργων, τομείς στους οποίους έχει κάκιστες επιδόσεις το Ελληνικό Δημόσιο. Κατά συνέπεια, απαιτείται οργάνωση και αποτελεσματικότητα, στοιχεία που αναζητούνται, άρα πάμε σε καθυστερήσεις ετών για παράδοση των κατοικιών. Επίσης, πρέπει να εξεταστεί και η παράλληλη υλοποίηση ενός προγράμματος δημοσίων επενδύσεων για την κατασκευή κατοικιών χωρίς αντιπαροχή, ύψους 1 δισ., ώστε να επιταχυνθεί η υλοποίηση των 5.000 πρώτων κατοικιών λόγω μεγάλης πίεσης του στεγαστικού ζητήματος. Να θυμίσουμε ότι 1 δισ. είναι οι πόροι του προγράμματος «ΣΤΕΓΗ» που δόθηκε στα τραπεζικά ιδρύματα για χαμηλότοκα δάνεια, που όμως ενίσχυσε τη ζήτηση και τις τιμές των κατοικιών!

Β. Η αξιοποίηση του μεγάλου χαρτοφυλακίου (άνω των 50.000 ακινήτων) της Εταιρείας Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ) και του ευρύτερου δημόσιου τομέα. Η χρόνια απαξίωσή τους αποτελεί ένα διαχρονικό σκάνδαλο. Το ίδιο συμβαίνει και στα έξι έτη διακυβέρνησης της ΝΔ. Η πολιτεία και η κυβέρνηση οφείλουν να λειτουργήσουν άμεσα και αποτελεσματικά, δημιουργώντας ένα εθνικό, ρεαλιστικό πρόγραμμα άμεσης ωρίμανσης και άμεσης αξιοποίησής τους, για την κάλυψη μαζικών στεγαστικών, αναπτυξιακών αναγκών και κοινωνικής κατοικίας. Ο ρόλος της ΕΤΑΔ είναι ισάξια κοινωνικός και αναπτυξιακός, δηλαδή, οι δυνάμεις της πρέπει να στοχεύσουν στη μαζική αξιοποίηση, με κοινωνική απόδοση και υπεραξία για το Δημόσιο. Για παράδειγμα, σκοπός πρέπει να είναι η κάλυψη κοινωνικών αναγκών, όπως η οικονομική στέγαση, και όχι απλά οι υπερβολικές οικονομικές αποδόσεις ή η αξιοποίηση 10 μεγάλων ακινήτων. Σήμερα, δεν υπάρχει πολυτέλεια για κενά ακίνητα, ειδικά ιδιοκτησίας Δημοσίου, τα οποία ανήκουν στην ουσία σε όλους τους πολίτες. Επιτέλους, απαιτείται ένα πρόγραμμα ανακαίνισης και ανακατασκευής υφιστάμενων δημοσίων ακινήτων, για δημιουργία και προσφορά κοινωνικής κατοικίας υπέρ των ευάλωτων ομάδων. Πλεονάσματα υπάρχουν, άρα και οι πόροι, απλώς είναι άλλες οι προτεραιότητες της κυβέρνησης και της πολιτείας.

Αναμφίβολα, η βιώσιμη στέγη κύριας κατοικίας είναι θεμελιώδους σημασίας για μια ολοκληρωμένη και ευτυχισμένη ζωή και βάση μιας όμορφης καθημερινότητας. Είναι κοινωνικό ζήτημα και οι λύσεις υπάρχουν. Δεν είναι εύκολες, αλλά απαιτούν καινοτόμα και πρακτική σκέψη, ισχυρά κίνητρα και ολοκληρωμένη προσέγγιση με βάση την ελεύθερη αγορά και δημόσιες παρεμβάσεις. Το Δημόσιο πρέπει επιτέλους να ξυπνήσει, πρέπει να αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση και να αξιοποιήσει τη μεγάλη κενή ακίνητη περιουσία του. Η αδράνεια και αδιαφορία πρέπει να τελειώσουν οριστικά. Η αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας είναι βασική ευθύνη της πολιτείας και κάθε κυβέρνησης, ειδικά όταν πρόκειται για τη στήριξη της κοινωνικής στέγης των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, που σήμερα είναι σε αδυναμία εξασφάλισης βιώσιμης κύριας κατοικίας. Το διαρκές αυτό σκάνδαλο πρέπει να λάβει τέλος. Είναι αναγκαίο και εφικτό. «Κανένα δημόσιο ακίνητο κενό» πρέπει να είναι η νέα φιλοσοφία για την κυβέρνηση και την πολιτεία, τους ΟΤΑ, τους φορείς κ.λπ. Κάθε χαμένη ημέρα προς αυτήν τη κατεύθυνση πρέπει να αποτελεί σοβαρό λόγο αυπνίας για τους κυβερνώντες και για όλους μας, ως κατ’ ουσία συνιδιοκτήτες μιας μεγάλης σε αριθμό δημόσιας ακίνητης περιουσίας, που σήμερα παραμένει απαξιωμένη. Είναι ένα μεγάλο στοίχημα της πολιτείας και κάθε κυβέρνησης και η διεθνής πρακτική το αναδεικνύει, με πολλά θετικά παραδείγματα κοινωνικής κατοικίας σε ευρωπαϊκές χώρες!

ΤΟ ΠΑΡΟΝ