Γρ. Κωνσταντέλλος στο “Π”: Οι γεωπολιτικές εξελίξεις και η στρατηγική θέση της Ελλάδας στον σύγχρονο κόσμο

Του
ΓΡΗΓΟΡΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΕΛΛΟΥ
Δημάρχου Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης,
Α’ Αντιπροέδρου Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδος (ΚΕΔΕ)

Βρισκόμαστε σε μια περίοδο έντονων και πολυεπίπεδων διεθνών ανακατατάξεων. Η παγκόσμια γεωπολιτική σκακιέρα μεταβάλλεται με ταχύτητα και ένταση. Νέες δυνάμεις διεκδικούν ρόλο και επιρροή, παραδοσιακές συμμαχίες επαναπροσδιορίζονται και η ενεργειακή μετάβαση επανακαθορίζει στρατηγικά συμφέροντα.

Οι διεθνείς ισορροπίες μεταβάλλονται συνεχώς και η σταθερότητα δεν μπορεί πλέον να θεωρείται δεδομένη. Η Ευρώπη αντιμετωπίζει τη μεγαλύτερη στρατιωτική σύγκρουση μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα βρίσκονται σε διαρκή ανταγωνισμό για την παγκόσμια ηγεμονία.

Μέσα σε αυτό το σύνθετο και ρευστό γεωπολιτικό περιβάλλον, η Ελλάδα δεν έχει την πολυτέλεια να στέκεται ως απλός παρατηρητής. Η γεωγραφική μας θέση –στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων– δεν είναι μόνο ιστορικό δεδομένο αλλά και ζωντανό γεωστρατηγικό πλεονέκτημα. Η πατρίδα μας αποτελεί αναντικατάστατο κρίκο σε ζητήματα ενεργειακής ασφάλειας, μεταφορών, άμυνας και περιφερειακής σταθερότητας.

Η Αλεξανδρούπολη, για παράδειγμα, αναδεικνύεται σε κρίσιμο κόμβο μεταφοράς ενέργειας και στρατιωτικής υποστήριξης για το ΝΑΤΟ και την ΕΕ, αποκτώντας διεθνές στρατηγικό βάρος. Η ανάπτυξη υποδομών, όπως ο τερματικός σταθμός LNG και η σύνδεση με τα δίκτυα φυσικού αερίου των Βαλκανίων, ενισχύει την ενεργειακή ασφάλεια της ευρύτερης περιοχής, περιορίζοντας την εξάρτηση από ρωσικές πηγές. Παράλληλα, η Ανατολική Μεσόγειος μετατρέπεται σταδιακά σε γεωστρατηγικό κέντρο ανταγωνισμού για υδρογονάνθρακες, ναυτιλιακές ροές και πολιτική επιρροή, με την Ελλάδα να διαδραματίζει καίριο ρόλο μέσα από σταθερές συμμαχίες και πολυμερείς πρωτοβουλίες.

Η Ελλάδα οφείλει να επενδύσει συστηματικά και με διορατικότητα στη θωράκισή της. Η εθνική στρατηγική πρέπει να βασίζεται σε τρεις άξονες: Ισχυρή και συνεκτική εξωτερική πολιτική, ενίσχυση της αποτρεπτικής ικανότητας των Ενόπλων Δυνάμεων και διαρκή αναβάθμιση των υποδομών, ιδίως στους τομείς ενέργειας και μεταφορών. Εξίσου κρίσιμη, όμως, είναι και η εσωτερική μας ανθεκτικότητα: η ικανότητα της κοινωνίας και της δημόσιας διοίκησης να ανταποκρίνεται στις κρίσεις, να προστατεύει τους πολίτες και να διασφαλίζει τη συνέχεια του κράτους.

Σε αυτήν την προσπάθεια, η τοπική αυτοδιοίκηση καλείται να διαδραματίσει ρόλο πρωταγωνιστικό. Δεν είναι, πλέον, απλώς θεσμός διαχείρισης της καθημερινότητας, αλλά κρίσιμος θεσμικός φορέας εθνικής συνοχής, κοινωνικής ανθεκτικότητας και τοπικής γεωπολιτικής σταθερότητας. Οι σύγχρονες κρίσεις –υγειονομικές, ενεργειακές, φυσικές, ακόμη και γεωπολιτικές– εκδηλώνονται πρώτα και με μεγαλύτερη ένταση σε τοπικό επίπεδο. Εκεί δοκιμάζονται στην πράξη οι μηχανισμοί πρόληψης, αντίδρασης και στήριξης των πολιτών.

Οι δήμοι μπορούν και πρέπει να επενδύσουν στην ενεργειακή τους αυτονομία, μέσα από έργα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, ενεργειακές κοινότητες και ευφυή δίκτυα. Η τοπική παραγωγή και κατανάλωση ενέργειας μειώνει την εξάρτηση από εξωτερικούς παράγοντες, ενισχύει την ανθεκτικότητα των υποδομών και προάγει τη βιωσιμότητα. Εξίσου σημαντικός είναι ο τομέας της Πολιτικής Προστασίας, με τους ΟΤΑ να οφείλουν να διαθέτουν επιχειρησιακά σχέδια, κατάλληλη εκπαίδευση προσωπικού, εξοπλισμό και συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους θεσμούς, για την έγκαιρη και αποτελεσματική αντιμετώπιση φυσικών και τεχνολογικών κινδύνων.

Επιπλέον, οι δήμοι μπορούν να λειτουργήσουν ως δίαυλοι ειρήνης και συνεργασίας σε διεθνές επίπεδο, αξιοποιώντας τη λεγόμενη «διπλωματία των πόλεων». Η συμμετοχή τους σε ευρωπαϊκά και διεθνή δίκτυα (όπως το CEMR, το Covenant of Mayors, ή το UCLG) προσφέρει πλατφόρμες για την ανταλλαγή τεχνογνωσίας, την υιοθέτηση καλών πρακτικών και τη συνδιαμόρφωση πολιτικών με διακρατικό χαρακτήρα.

Η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ), ως συλλογικός θεσμός της Αυτοδιοίκησης, έχει τη δυνατότητα να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο, εκπροσωπώντας την τοπική φωνή στον εθνικό και ευρωπαϊκό σχεδιασμό. Με στοχευμένες παρεμβάσεις, μελέτες, συνέργειες και πολιτική πίεση προς την κεντρική διοίκηση, μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στην ενίσχυση της εθνικής στρατηγικής σε θέματα ενέργειας, βιωσιμότητας και ανθεκτικότητας.

Η Ελλάδα του 21ου αιώνα έχει όλες τις προϋποθέσεις να μην είναι απλώς θεατής της Ιστορίας αλλά ενεργός συμμέτοχος και διαμορφωτής της. Διαθέτει τη γεωγραφική θέση, τη ναυτιλία, τη διπλωματική εμπειρία, την ευρωπαϊκή της ταυτότητα, την πολιτιστική της κληρονομιά. Και, το κυριότερο, διαθέτει ανθρώπινο δυναμικό με γνώση, αφοσίωση και ικανότητα.

Αρκεί να σταθούμε με ρεαλισμό, ενότητα και όραμα στο ύψος των περιστάσεων. Να προτάξουμε το συλλογικό συμφέρον, να επενδύσουμε στη συνεργασία και στην εμπιστοσύνη. Να χτίσουμε πάνω στα πλεονεκτήματα που η ιστορία και η γεωγραφία μάς κληροδότησαν. Μόνο έτσι θα εξασφαλίσουμε ότι η Ελλάδα θα συνεχίσει να αποτελεί πυλώνα σταθερότητας, ειρήνης και προόδου στην ευρύτερη περιοχή.

ΤΟ ΠΑΡΟΝ