Γ. Δημόπουλος στο “Π”: Το δημογραφικό πρόβλημα, κυρίαρχο εθνικό θέμα για τη σημερινή Ελλάδα
Του
ΓΙΩΡΓΟΥ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ
πρώην Προέδρου Περιφερειακού Συμβουλίου Αττικής
Το δημογραφικό πρόβλημα είναι ίσως η πιο υποτιμημένη αλλά και η πιο επικίνδυνη απειλή που αντιμετωπίζει η Ελλάδα σήμερα. Δεν πρόκειται για μια απλή στατιστική παρατήρηση ή για μια τάση που αφορά το μέλλον. Είναι μια βαθιά, σύνθετη κρίση που ήδη διαβρώνει τα θεμέλια της κοινωνίας, της οικονομίας και του ίδιου του εθνικού κορμού της χώρας.
Η συνεχιζόμενη μείωση του πληθυσμού, η έντονη υπογεννητικότητα, η γήρανση και η μετανάστευση των νέων συνθέτουν μια εκρηκτική πραγματικότητα, η οποία, αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα και αποτελεσματικά, απειλεί όχι μόνο την ανάπτυξη αλλά και την ίδια την ύπαρξη του ελληνικού κράτους μεσοπρόθεσμα.
Η Ελλάδα βρίσκεται εδώ και δεκαετίες σε πορεία πληθυσμιακής συρρίκνωσης. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής και ευρωπαϊκών οργανισμών, ο πληθυσμός της χώρας βαίνει συνεχώς μειούμενος. Το 2024, ο πληθυσμός εκτιμάται γύρω στα 10,3 εκατομμύρια, ενώ οι γεννήσεις συνεχίζουν να υπολείπονται δραματικά των θανάτων. Ο δείκτης γονιμότητας βρίσκεται σταθερά κάτω από τα 1,3 παιδιά ανά γυναίκα – πολύ χαμηλότερα από το όριο αντικατάστασης των γενεών (2,1 παιδιά ανά γυναίκα).
Ταυτόχρονα, ο πληθυσμός γηράσκει ραγδαία. Ένα μεγάλο μέρος του ενεργού πληθυσμού έχει πλέον ηλικία άνω των 50 ετών, ενώ οι νέοι άνθρωποι, ιδιαίτερα όσοι έχουν υψηλή εξειδίκευση, εγκαταλείπουν τη χώρα προς αναζήτηση καλύτερων ευκαιριών στο εξωτερικό.
Οι επιπτώσεις της δημογραφικής κατάρρευσης είναι πολυεπίπεδες. Σε κοινωνικό επίπεδο, μικραίνει η οικογένεια, ερημώνονται ολόκληρες περιοχές, ιδιαίτερα στην περιφέρεια, και κλείνουν σχολεία και άλλες κρίσιμες δομές. Η έλλειψη νέων ανθρώπων οδηγεί σε μείωση της κοινωνικής δυναμικής, σε αποδυνάμωση των τοπικών κοινοτήτων και σε απώλεια της πολιτιστικής συνοχής.
Σε οικονομικό επίπεδο, η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με το φάσμα μιας συρρικνούμενης παραγωγικής βάσης. Ο πληθυσμός σε εργάσιμη ηλικία μειώνεται, ενώ οι συνταξιούχοι αυξάνονται, με αποτέλεσμα να εντείνονται οι πιέσεις στο ασφαλιστικό και στο σύστημα υγείας. Το κράτος χρειάζεται συνεχώς περισσότερους πόρους για να στηρίξει τους ηλικιωμένους, αλλά οι εργαζόμενοι που συνεισφέρουν οικονομικά είναι όλο και λιγότεροι.
Από γεωπολιτική άποψη, η υπογεννητικότητα και η εγκατάλειψη της υπαίθρου μπορεί να οδηγήσουν σε σταδιακή αποδυνάμωση της εθνικής κυριαρχίας σε ευαίσθητες περιοχές, όπως η Θράκη και τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου. Η εγκατάσταση μεταναστών σε περιοχές αυτές, χωρίς σωστή πολιτική ενσωμάτωσης και δημογραφικής ενίσχυσης του ντόπιου πληθυσμού, ενδέχεται να δημιουργήσει μακροπρόθεσμα προβλήματα κοινωνικής και εθνικής συνοχής.
Η δημογραφική κρίση δεν πρόκειται να λυθεί από μόνη της. Αντιθέτως, απαιτείται μια συγκροτημένη, τολμηρή και πολυεπίπεδη εθνική στρατηγική. Το κράτος πρέπει να επενδύσει ακόμα περισσότερο στα όσα ουσιαστικά έχουν γίνει, για τη στήριξη της οικογένειας: οικονομικά κίνητρα για τα νέα ζευγάρια, επιδόματα τέκνων που δεν εξαντλούνται σε συμβολικές ενισχύσεις, φορολογικές ελαφρύνσεις για τις οικογένειες με παιδιά, καθώς και ενίσχυση της στέγασης και της επαγγελματικής προοπτικής των νέων.
Επιπλέον, απαιτείται πολιτική αναστροφής της μετανάστευσης. Η επιστροφή των νέων που έφυγαν στο εξωτερικό μπορεί να γίνει μόνο εφόσον δημιουργηθούν προοπτικές σταθερής εργασίας, αξιοπρεπών αποδοχών και κοινωνικής κινητικότητας. Παράλληλα, χρειάζεται μια συγκροτημένη πολιτική μεταναστευτικής ένταξης, με σεβασμό στις αρχές του ανθρωπισμού αλλά και με γνώμονα τη διατήρηση της πολιτιστικής ταυτότητας και της κοινωνικής συνοχής της χώρας.
Το δημογραφικό είναι η μεγαλύτερη και βαθύτερη πληγή της σύγχρονης Ελλάδας.
Είναι μια κρίση χωρίς κραυγές, αλλά με μακροχρόνιες συνέπειες που μπορούν να γίνουν μη αναστρέψιμες. Η ανατροπή της καθοδικής πορείας απαιτεί θάρρος, όραμα και αποφασιστικότητα. Πάνω απ’ όλα, χρειάζεται να κατανοήσουμε πως η επιβίωση του έθνους δεν θα κριθεί μόνο σε γεωπολιτικά ή οικονομικά πεδία, αλλά και –ίσως κυρίως– στη μάχη για την αναγέννηση της ελληνικής οικογένειας και κοινωνίας.
ΤΟ ΠΑΡΟΝ