Χάνουμε νερό από παντού και αυτό που έχουμε δίπλα μας το… πετάμε
–Δύο… λίμνες Μαραθώνα τον μήνα χύνονται στη θάλασσα από την Ψυττάλεια, αλλά… θέλουμε να φέρουμε νερό από τη λίμνη Κρεμαστών
Στην πρώτη εικοσάδα των χωρών, σε ολόκληρο τον κόσμο, που θα αντιμετωπίσουν πρόβλημα με το νερό τα επόμενα χρόνια, αν δεν πάρουν εγκαίρως μέτρα, βρίσκεται η χώρα μας, με το μέλλον να διαγράφεται ζοφερό και τον κίνδυνο να αυξηθεί δραματικά η τιμή του νερού να είναι εξαιρετικά έντονος.
Οι λόγοι που έχουν αλλάξει προς το χειρότερο τα δεδομένα με το νερό είναι η μείωση των βροχοπτώσεων και των χιονοπτώσεων τα τελευταία χρόνια και η τεράστια κατανάλωση που γίνεται τους πέντε καλοκαιρινούς μήνες, εξαιτίας της αλματώδους αύξησης των τουριστικών ροών.
Συγκεκριμένα, η χώρα μας βρίσκεται στην 19η θέση παγκοσμίως ως προς τον κίνδυνο εμφάνισης λειψυδρίας, σύμφωνα με έρευνα του World Resources Institute αλλά και έκθεση της Deloitte για τη διαχείριση των υδάτων, που πραγματοποιήθηκε για λογαριασμό της ελληνικής κυβέρνησης.
Η έκθεση, την οποία αποκαλύπτει το Αθηναϊκό – Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, υπογραμμίζει το μέγεθος του κινδύνου που αντιμετωπίζει η χώρα μας. Ένας κίνδυνος ο οποίος εντείνεται, ασφαλώς, αν συνυπολογισθούν οι απώλειες από τα δίκτυα, οι οποίες πολλαπλασιάζουν το πρόβλημα.
Όπως, όμως, έχουμε ξαναγράψει, τα στοιχεία αυτά, που σαφώς και δεν επιδέχονται αμφισβήτηση, λένε τη… μισή αλήθεια. Την αλήθεια που… βολεύει όσους θέλουν το αγαθό που λέγεται νερό να το βάλουν στη διατίμηση και να το κάνουν… προϊόν, και μάλιστα ακριβό. Γιατί η λειψυδρία στη χώρα μας είναι αντιμετωπίσιμη. Ακόμα και σήμερα, που η θερμοκρασία δεν είναι τραγικά υψηλή, σε πολλές περιοχές στην Αιτωλοακαρνανία, στη Βόρεια Εύβοια, στην Ήπειρο, στη Βόρεια Ελλάδα κ.λπ., υπάρχουν ρυάκια, πηγές, φαράγγια όπου το νερό τρέχει συνέχεια, αλλά χύνεται στη θάλασσα, δηλαδή φεύγει ανεκμετάλλευτο.
Αν υπήρχαν ταμιευτήρες και μάζευαν αυτό το νερό, ολόκληρες περιοχές δεν θα αντιμετώπιζαν πρόβλημα λειψυδρίας. Θα είχαν νερό και για… πέταμα.
Ταμιευτήρες, όμως, δεν φτιάχνουν, τις διαρροές δεν μπορούν να τις ελέγξουν γιατί τα δίκτυα είναι παλιά και ετοιμάζουν ένα σωρό πανάκριβες μελέτες, με εξίσου πανάκριβες λύσεις, για να μεταφέρουν νερό στην Αττική από τη λίμνη… Κρεμαστών. Τη στιγμή που το νερό, τουλάχιστον στην Αττική, το έχουμε στα πόδια μας και το χύνουμε στη θάλασσα.
Όπως έχουμε γράψει κατ’ επανάληψη και όπως έχουν τονίσει πολλές φορές έγκυροι φορείς, όπως ο ΠΕΣΥΔΑΠ, πανεπιστήμια, μελετητές κ.λπ., 1 εκατ. κ.μ. νερού, με καθαρότητα που ξεπερνάει το 96%, δηλαδή πιο καθαρό από αυτό που πίνουν σε αρκετές περιοχές της χώρας, χύνεται στον Σαρωνικό καθημερινά. Για να δούμε τι ακριβώς σημαίνουν τα μεγέθη αυτά, να θυμίσουμε ότι η λίμνη του Μαραθώνα αποδίδει 15 εκατ. κυβικά μέτρα νερού τον μήνα. Δηλαδή, τα νερά που χάνονται στον Σαρωνικό ισοδυναμούν με δύο λίμνες Μαραθώνα τον μήνα!
Ποια είναι αυτά τα νερά; Μα, τα νερά του Βιολογικού Καθαρισμού της Ψυττάλειας. Και όλα αυτά τα νερά, δύο λίμνες Μαραθώνα τον μήνα, τα πετάμε στη θάλασσα και δεν κάνουμε κάτι για να τα μαζέψουμε, αλλά θα πληρώσουμε έναν… σκασμό λεφτά για φέρουμε νερό από τη λίμνη Κρεμαστών.
Ενδεικτικά, να πούμε ότι το καλοκαίρι ή Αττική χρειάζεται 2 εκατ. κυβικά την ημέρα. Δηλαδή, τα μισά από τα κυβικά που χρειάζεται η Αττική το καλοκαίρι κάθε μέρα τα πετάμε στη θάλασσα και ψάχνουμε αιτίες για να δώσουμε λεφτά και να φέρουμε νερό από τη λίμνη Κρεμαστών! Νεοπλουτισμός ή ανοησία; Έχουμε νερό και το πετάμε και σχεδιάζουμε να φέρουμε άλλο από την άλλη άκρη της χώρας…
Τι να πούμε; Τι;
Ας δούμε, όμως, τα υπόλοιπα στοιχεία της έκθεσης της Deloitte για την Ελλάδα:
1. Καταγράφουμε υπερδιπλασιασμό (+139%) των απολήψεων νερού για ύδρευση την περίοδο 2001 – 2022, εξαιτίας, μεταξύ άλλων λόγων, και της αυξημένης τουριστικής κίνησης.
Ο υπερδιπλασιασμός των απολήψεων νερού για ύδρευση οφείλεται αφενός στον συνδυασμό της αύξησης της τουριστικής κίνησης και της ανόδου της κατά κεφαλήν κατανάλωσης και αφετέρου στις μεγάλες –της τάξης του 50%– απώλειες από τα δίκτυα διανομής.
Το πρόβλημα είναι ακόμα μεγαλύτερο σε περιοχές με αυξημένες τουριστικές ροές (παραδείγματος χάρη στις Κυκλάδες), όπου η κατανάλωση αυξάνεται, ενώ η διαθεσιμότητα του πόρου είναι πολύ περιορισμένη. Πρόσθετο πρόβλημα δημιουργεί το γεγονός ότι η ζήτηση στους τουριστικούς προορισμούς κορυφώνεται κατά τους θερινούς μήνες, οπότε ανακύπτουν ήδη σε αρκετά νησιά θέματα επάρκειας, ενώ καταπονούνται παράλληλα οι υποδομές.
2. Δαπανούμε τον μεγαλύτερο όγκο νερού ανά εκτάριο αρδευόμενης γης στην Ευρωπαϊκή Ένωση και σημαντικά υψηλότερο σε σχέση με τις συγκρίσιμες από άποψη κλιματολογικών στοιχείων μεσογειακές χώρες της ΕΕ. Παρά τη σημαντική μείωση στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις τα προηγούμενα χρόνια, οι απολήψεις υδάτων για άρδευση δεν έχουν μειωθεί σημαντικά για τους εξής λόγους: Αύξηση της θερμοκρασίας, μεγαλύτερες ανάγκες σε νερό ανά καλλιέργεια, μεγάλες απώλειες των δικτύων –τα περισσότερα από τα οποία είναι άνω των 20 ετών– και καλλιέργεια ποικιλιών με μεγαλύτερες ανάγκες σε νερό.
Περαιτέρω, σημειώνεται στην έκθεση, οι πολιτικές στήριξης του αγροτικού τομέα μπορεί να οδηγήσουν τα επόμενα χρόνια σε αύξηση των αρδευόμενων εκτάσεων, άρα και της κατανάλωσης νερού.
3. Αντιμετωπίζουμε μείωση διαθεσιμότητας των επιφανειακών πόρων και αύξηση της χρήσης γεωτρήσεων, με αποτέλεσμα την υφαλμύριση των υδάτων.
Ενδεικτικό είναι επίσης το ότι, παρά τις αυξημένες βροχοπτώσεις των τελευταίων μηνών, τα αποθέματα νερού στους ταμιευτήρες των υδροηλεκτρικών της ΔΕΗ βρίσκονται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα.
Τα φράγματα της ΔΕΗ χρησιμοποιούνται τόσο για την παραγωγή ενέργειας όσο και για άρδευση / ύδρευση. Έτσι, η μείωση των αποθεμάτων εγκυμονεί κινδύνους όχι μόνο για την επάρκεια νερού αλλά και για το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας.
ΤΟ ΠΑΡΟΝ