Απ. Αποστόλου στο “Π”: Η βαλλόμενη και πολιορκημένη δημοκρατία μας

Του
ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ
Καθηγητή Πολιτικής και Κοινωνικής Φιλοσοφίας

Πριν από έναν χρόνο, η «Financial Times» έγραφε ότι η Ελλάδα θα γίνει η φτωχότερη χώρα της ΕΕ. Τότε, οι δείκτες που είχε επισυνάψει η συγκεκριμένη εφημερίδα έδειχναν την πτωτική καμπύλη της χώρας, η οποία όχι μόνο συνεχίζεται ακόμη και σήμερα, αλλά επιταχύνει τους πτωτικούς ρυθμούς της πολύ περισσότερο. Και μέσα σε όλο αυτό, η κυβέρνηση της ΝΔ, που μιλάει για ανάπτυξη (ανάπτυξη φτώχειας, προφανώς, θέλει να πει), προχώρησε σε τροπολογία που ενισχύει την αδιαφάνεια.

Πώς μπορεί να εξηγηθεί η προκλητική της στάση; Μήπως η κυβέρνηση της ΝΔ παίζει τα τελευταία χαρτιά της λίγο πριν αποχωρήσει; Με τροπολογία που κατέθεσε το υπουργείο Δικαιοσύνης τα μεσάνυχτα της Τρίτης 13/5/2025, δίχως να έχει εμφανή και αυτόνομη παρουσία, η συγκεκριμένη τροπολογία άλλαξε τα δεδομένα όσον αφορά την κατοχή offshore εταιρειών από συζύγους και τέκνα πολιτικών. Επιτρέπει, δηλαδή, σε συζύγους και τέκνα πολιτικών προσώπων να συμμετάσχουν σε offshore εταιρείες. Να διευκρινίσουμε ότι η καθολική απαγόρευση της συμμετοχής συγγενών πολιτικών σε αλλοδαπές εταιρείες είχε θεσμοθετηθεί από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ το 2016, και μάλιστα με προσωπική εισήγηση του Αλέξη Τσίπρα.

Ωστόσο, η Νέα Δημοκρατία πήρε την πρωτοβουλία για μια νέα νομοθεσία, δεδομένου ότι η κυβέρνηση επιθυμούσε να αλλάξει, και το διεκδικούσε εδώ και εννιά χρόνια, τη σχετική νομοθεσία της απαγόρευσης, που είχε ορθώς θεσμοθετήσει η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Και χωρίς να θέσει σε διαβούλευση την εισήγηση της τροπολογίας, το επιχείρησε σε χρόνο, μάλιστα, που η κυβέρνηση βρίσκεται στριμωγμένη στον τοίχο με μια σειρά από άλυτα προβλήματα (Τέμπη, εξωτερική πολιτική, ακρίβεια). Μάλιστα, η επίσπευση της συγκεκριμένης τροπολογίας θέτει υποψίες για το αν ο πρωθυπουργός έχει αποφασίσει το δρομαίο γεγονός του σύντομου χρόνου των εκλογών και τρέχει να προλάβει υποσχέσεις ή συγκαλύψεις.

Όπως ήταν αναμενόμενο, η συγκεκριμένη κίνηση της κυβέρνησης προκάλεσε αντιδράσεις και δημιούργησε πολλά ερωτηματικά για τη σκοπιμότητα που εξυπηρετεί η συγκεκριμένη τροπολογία. Και αυτό γιατί η συγκεκριμένη τροπολογία επιτρέπει στην ουσία από την πίσω πόρτα στους πολιτικούς να έχουν εταιρείες σε φορολογικούς παραδείσους, ενώ, επίσης, δεν απαγορεύει στις συγκεκριμένες εταιρείες να συνδέονται με τη σειρά τους με άλλες εταιρείες offshore σε φορολογικούς παραδείσους. Για να το πούμε και αλλιώς, μπορούν έτσι πολιτικά πρόσωπα, μέσα από διασύνδεση με offshore εταιρείες, να υποκρύψουν περιουσιακά στοιχεία.

Τα κόμματα της αντιπολίτευσης αναφέρθηκαν στην «ενοχική» συμπεριφορά της κυβέρνησης, λόγω και του τρόπου με τον οποίο κατέθεσε τη ρύθμιση στη Βουλή. Μάλιστα, το επίμαχο άρθρο συγχωνεύτηκε μεταξύ άλλων, τα οποία ήταν και άσχετα, σε μια γενικότερη πολυ-τροπολογία. Ο υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης ισχυρίστηκε, με μια πλήρη παραδρομή της λογικής, πως η διάταξη αυτή προστατεύει τους πολιτικούς. Μάλλον πρόκειται για σύμφυρμα φάρσας και παραλογίας! Γιατί διατηρεί, σύμφωνα με τον αρμόδιο υπουργό, για τους ίδιους την απαγόρευση συμμετοχής σε αλλοδαπές εταιρείες, ενώ επιτρέπει στους συγγενείς τους τη συμμετοχή μόνο σε εταιρείες που δεν εδρεύουν στους λεγόμενους «φορολογικούς παραδείσους». Είναι γεγονός ότι η κυβέρνηση της ΝΔ έχει επιδοθεί σε υπερωρίες επέλασης μιας λογικής που παραπέμπει σε οδοδεικτικές παραλογίες.

Η κυβέρνηση της ΝΔ συμπεριφέρεται με έναν πανικό, ο οποίος μάλλον προκύπτει από την απόστασή της από τη λαϊκή βάση και τη δρομολόγηση της σε ένα λόμπι υπερεξουσίας, με φανερές ανισότητες και στοχοποιημένη φτωχοποίηση του λαού. Καμία άλλη κυβέρνηση μεταπολιτευτικά δεν λειτούργησε τόσο οργανωμένα για την περιθωριοποίηση και την αποδυνάμωση του πολίτη. Μάλιστα, ο πρωθυπουργός μάλλον θέλει να μας πείσει ότι όσο πιο εθελόδουλος είσαι και δέχεσαι την υποταγή του υπηκόου τόσες περισσότερες ευκαιρίες έχεις να βοηθηθείς από την οικονομική πολιτική των επιδομάτων. Γίνε επιδοματοφάγος και λυτρώσου, μας λέει ο πρωθυπουργός.

Τι δείχνει, όμως, η παραπάνω στάση της ΝΔ; Πρώτον, ότι η ΝΔ αντιλαμβάνεται την εξουσία ως πορεία η οποία διαγράφεται σε επίπεδο σχέσεων εξουσίας, όπως εκείνες απορρέουν από την κυβέρνηση και τα οργανωμένα συμφέροντα. Και, δεύτερον, ότι επίσης αντιλαμβάνεται το δίκαιο και την κανονικότητα όχι ως κοινωνικό γεγονός (factum), αλλά ως διαχωριστικό στεγανό που νομιμοποιεί και απονομιμοποιεί, ανάλογα με τους προσανατολισμούς που τίθενται, και αυτό αποτελεί μείζον πρόβλημα για τη λειτουργία της δημοκρατίας. Έτσι, όμως, η δικαιοσύνη δεν αποτελεί τίποτε άλλο παρά ένα είδωλο της κεντρικής εξουσίας. Η ΝΔ έχει βάλει τους πολίτες, καιρό τώρα, σε μια αδιάλυτη αγωνία για την εξέλιξη της δημοκρατίας.

Παράλληλα, αρνείται να αντιληφθεί ότι η δημοκρατία δεν είναι ούτε σύνθημα, ούτε δόγμα, ούτε λεκτική επίφαση. Γιατί η δημοκρατία ορίζεται ως σύστημα μιας αέναης διαδικασίας ελέγχου και νομιμοποίησης. Και, όταν αναφερόμαστε στη νομιμοποίηση, εννοούμε ότι εκείνη κρίνεται από την αξιοπιστία των θεσμών. Τα παραπάνω απέχουν έτη φωτός από την κυβέρνηση της ΝΔ, η οποία δημιουργεί δικές της ανάγκες και τις εκπληρώνει με επάρκεια.

ΤΟ ΠΑΡΟΝ