Ο πλούτος μεταναστεύει προς ανατολάς

Δεν είναι μόνο ότι πάσχει από γήρανση του πληθυσμού της, που προσπαθεί να την αντιμετωπίσει με την είσοδο μεταναστών (Ευρώπη), αλλά δείχνει ότι έχει πολλά προβλήματα που δημιουργούν σοβαρά εκφυλιστικά φαινόμενα στον παραγωγικό της ιστό. Δημοσιονομικά και εμπορικά ελλείμματα, υπερχρέωση των κρατών, των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών (ΗΠΑ), υπερκατανάλωση, αύξηση του κόστους παραγωγής, κυριαρχία της οικονομικής εγκληματικότητας (απάτες, κερδοσκοπία και αισχροκέρδεια σε ευρύτατη κλίμακα), νομισματική αστάθεια και τελικά μείωση της παραγωγής. Αυτή είναι η εικόνα που παρουσιάζει σήμερα η γερασμένη οικονομία της Δύσης, που κάποτε ήταν η ατμομηχανή του τρένου της παγκόσμιας οικονομίας. Και προσπαθεί να κρύψει τις «ρυτίδες» της αυτές, δημιουργώντας τοπικές κρίσεις. Όμως μια προβληματική οικονομία δεν μπορεί να ανορθωθεί με φασιστικές μεθόδους. Μάλλον κατολισθαίνει γρηγορότερα.

Ηοικονομική δραστηριότητα μετατοπίζεται τώρα προς την Ανατολή. Εκεί ανατέλλουν οι νέες οικονομικές δυνάμεις. Νεαρές, με ζωντάνια και σφρίγος. Νησίδες εκρηκτικής ανάπτυξης, συγκεντρώνουν τον πλούτο και οδηγούν πλέον την παγκόσμια οικονομία. Με τη βοήθεια του ευνοϊκού κόστους παραγωγής, τις πλούσιες εισροές ξένων κεφαλαίων για επενδύσεις στην πραγματική οικονομία και εσχάτως με τις αυξημένες τιμές πετρελαίου, έχουν καταφέρει επί σειρά ετών να πετυχαίνουν τρελούς ρυθμούς ανάπτυξης, εκπληκτική εξαγωγική δραστηριότητα και ικανοποιητική βελτίωση του επιπέδου διαβίωσης των πολιτών τους. Ο πλούτος μεταναστεύει από τη Δύση προς την Ανατολή. Με τα τόσα προβλήματα που αντιμετωπίζει η «αναπτυγμένη» δυτική οικονομία, θα είχε αποσταθεροποιηθεί ήδη η παγκόσμια οικονομία αν δεν υπήρχαν αυτές οι ασιατικές νησίδες οικονομικής ανάπτυξης. Κίνα, Ρωσία, Ινδία, χώρες του Κόλπου (πετρελαιοπαραγωγοί) αποτελούν σήμερα τους ισχυρότερους παράγοντες της σταθερότητας της παγκόσμιας οικονομίας και του παγκόσμιου νομισματικού συστήματος. Οι χώρες αυτές κρατάνε στα χέρια τους την τύχη του δολαρίου και της οικονομίας της Δύσης. Οι Αμερικανοί βέβαια δυσκολεύονται να το πιστέψουν, όμως δείχνουν να συμφιλιώνονται με την πραγματικότητα αυτήν.

Η κόπωση των δυτικών οικονομιών έφερε δραστικές μεταβολές στη σύνθεση της προέλευσης του παγκόσμιου ΑΕΠ. Στο παρελθόν οι ΗΠΑ συμμετείχαν στη συγκρότηση του παγκόσμιου ΑΕΠ με ποσοστό 35% και η Κίνα με 2%! Σήμερα οι ΗΠΑ συμμετέχουν με ποσοστό 14% και η Κίνα με 16%. Και αυτό το 14% των ΗΠΑ κατά σημαντικό μέρος εξουδετερώνεται από τις ζημίες που προκαλούν στην παγκόσμια παραγωγή (και συνεπώς και στο παγκόσμιο ΑΕΠ) οι κρίσεις που δημιουργούν οι

ΗΠΑ σε διάφορες χώρες και κυρίως στις χώρες της Μέσης Ανατολής. Η παραγωγική συρρίκνωση των δυτικών οικονομιών αντισταθμίζεται πλήρως από την αύξηση της παραγωγής της Κίνας και της Ινδίας κατά πρώτον και του Ιράν εν συνεχεία. Και τώρα στο προσκήνιο της παγκόσμιας παραγωγικής διαδικασίας μπαίνει δυναμικά και η Ρωσία, με σημαντικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Έτσι το παγκόσμιο ΑΕΠ παρουσιάζει σταθερούς ρυθμούς ανάπτυξης, γύρω στο 5% ετησίως, με την ΕΕ και τις ΗΠΑ γύρω στο 2% και τις αναδυόμενες ασιατικές χώρες και τη Ρωσία γύρω στο 8%. Η παγκόσμια ισορροπία στον οικονομικό τομέα έτσι διατηρείται σε ικανοποιητικό σημείο. Η καθίζηση αφορά την ενοποιημένη δυτική οικονομία. Και κυρίως τις οικονομίες των ΗΠΑ και της Βρετανίας, που μαστίζονται από πιστωτική κρίση, η οποία όπως φαίνεται θα πλήξει και ορισμένες άλλες ισχυρές οικονομίες της ΕΕ. Οι μεγάλες ασιατικές οικονομίες έχουν μετατραπεί σε πηγή σταθερότητας για την παγκόσμια οικονομία, κάτι που ήταν αδιανόητο πριν από λίγα χρόνια, διαπιστώνει με μελαγχολία πρόσφατη έκθεση του ΔΝΤ.

Αυτά τα έκδηλα σημάδια οικονομικής άνθησης της Ρωσίας, της Κίνας, της Ινδίας και των χωρών του Κόλπου δεν είναι ένα πρόσκαιρο συγκυριακό φαινόμενο. Είναι μια κατάσταση που θα συνεχιστεί στο μέλλον και μάλιστα περισσότερο ορμητική. Η Κίνα και η Ινδία διαθέτουν το πλεονέκτημα του φτηνού εργατικού κόστους και της περιορισμένης ακόμη κατανάλωσης αγαθών, γεγονός που τους επιτρέπει να αναπτύσσουν μεγάλης έκτασης εξαγωγική δραστηριότητα και κατάκτηση ζηλευτής θέσης στις διεθνείς συναλλαγές. Η Ρωσία και οι χώρες του Κόλπου (και γενικά της Μέσης Ανατολής) διαθέτουν το ακαταμάχητο πλεονέκτημα των πλούσιων ενεργειακών αποθεμάτων. Από τα μέχρι σήμερα γνωστά αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου ποσοστό 70% περίπου βρίσκεται στο υπέδαφος των χωρών αυτών, ενώ οι χώρες της Δύσης συγκεντρώνουν το 11% και οι ουδέτερες χώρες Νότιας – Κεντρικής Αμερικής και Αφρικής το 18%. Αυτή η άνιση κατανομή του φυσικού πλούτου, σε συνδυασμό με τον περιορισμό της αποικιοκρατίας, έχει περιορίσει δραστικά τις οικονομικές δυνατότητες των δυτικών χωρών. Οι προσπάθειες των ΗΠΑ στα τελευταία 30 χρόνια να νεκραναστήσουν την αποικιοκρατία έχουν αποτύχει. Δεν είναι να απορεί κανείς γιατί οι ΗΠΑ μέσα σε διάστημα μόλις 10 ετών εξεστράτευσαν δύο φορές εναντίον χωρών της Μέσης Ανατολής. Όμως με αυτές τις εκστρατείες δεν κατάφεραν να φέρουν στη Δύση το «χρυσόμαλλο δέρας» ούτε να νεκραναστήσουν την αποικιοκρατία.

Τα μεγάλα κράτη της αναδυόμενης Κεντρικής Ασίας και της Μέσης Ανατολής γνωρίζουν τώρα την ευημερία και την αξιοποίηση των δικών τους παραγωγικών δυνατοτήτων, αφού παραμέρισαν οριστικά τους «νονούς» που είχε στήσει η αποικιοκρατία. Η κινεζική αγορά αυτοκινήτου το 2006 αυξήθηκε κατά 25% και σήμερα κατέχει τη δεύτερη θέση διεθνώς, με πωλήσεις 8 εκατ. οχημάτων ετησίως. Και οι ειδικοί της αγοράς υπολογίζουν ότι στο τέλος της επόμενης δεκαετίας στους δρόμους της Κίνας θα κυκλοφορούν 140 εκατ. οχήματα. Ανατέλλουσα κατανάλωση αγαθών! Το γλυκόπιοτο κρασί του καπιταλισμού! Αυτήν την ευκαιρία ευημερίας που απέκτησαν οι μεγάλες ασιατικές δυνάμεις δεν πρόκειται να την αφήσουν να τους ξεφύγει. Θα αγωνιστούν και είμαστε βέβαιοι ότι θα πετύχουν η οικονομική άνθηση να παραμείνει και στις δικές τους χώρες, φυσικά με οριακές μεταβολές. Να γιατί θεωρούμε ότι η μετατόπιση του πλούτου προς Ανατολάς θα συνεχιστεί και στο μέλλον.

Τα εκφυλιστικά φαινόμενα των οικονομιών των δυτικών χωρών έγιναν αντιληπτά στην Ευρώπη πρώτα όταν η προσπάθεια για οικονομική ανάπτυξη έφερε την εξάντληση των αποθεμάτων της σε πρώτες ύλες. Από τις αρχές του 20ού αιώνα η Ευρώπη παρουσίαζε έλλειμμα 65% σε πρώτες και βοηθητικές ύλες και 90% σε ενεργειακούς πόρους, ενώ η οικονομία των ΗΠΑ ήταν ακόμη αυτάρκης. Αυτή η σημαντική εξάρτηση της Ευρώπης από το διεθνές εμπόριο πρώτων υλών και ενέργειας έφερε έντονο προβληματισμό στους ευρωπαϊκούς οικονομικούς και πολιτικούς κύκλους. Ο κίνδυνος να μεταναστεύσει ο πλούτος προς ανατολάς ήταν πλέον ορατός. Η Ευρώπη είχε ανάγκη από πολύ δαπανηρές εισαγωγές πρώτων υλών και ενέργειας, για να εξασφαλίσει τη συνεχή ροή της βιομηχανικής παραγωγής της. Έτσι γεννήθηκε η αποικιοκρατία, για την εξασφάλιση πρώτων και βοηθητικών υλών και ενέργειας. Οι χώρες της Ασίας και της Αφρικής που διέθεταν πλουτοπαραγωγικές πηγές δόθηκαν ως αποικίες στις βιομηχανικές χώρες της Δυτικής Ευρώπης (Βρετανία, Γαλλία, Βέλγιο, Ολλανδία κ.λπ.). Η διαφαινόμενη κρίση της Δυτικής Ευρώπης ξεπεράστηκε προσωρινά. Όμως ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος σάρωσε την αποικιοκρατία. Και επιπλέον άρχισαν τα προβλήματα να χτυπάνε και την οικονομία των ΗΠΑ. Υψηλές δημόσιες δαπάνες για εξοπλισμούς, υπερκατανάλωση, που σημαίνει αυξημένες εισαγωγές (δημοσιονομικό και εμπορικό έλλειμμα), και ανεπάρκεια πρώτων υλών και ενέργειας έγιναν τα καυτά προβλήματα της οικονομίας των ΗΠΑ, αλλά και της Δυτικής Ευρώπης. Η νέα πραγματικότητα που διαμορφώθηκε μετά τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου οδήγησε στην υιοθέτηση των αρχών της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποιημένης οικονομίας της αγοράς, η οποία αντί να διευκολύνει την επίλυση των προβλημάτων που αντιμετώπιζε η καπιταλιστική Δύση τα πολλαπλασίασε και τα κατέστησε περισσότερο πολύπλοκα και επικίνδυνα, καθώς έγιναν πλέον παγκοσμιοποιημένα και χτυπάνε όλες τις οικονομίες που μετέχουν στο «πανηγύρι» της νεοφιλελεύθερης οικονομίας.

Η αποικιοκρατία και η παγκοσμιοποίηση δεν κατάφεραν να φέρουν την «άνοιξη» στις οικονομίες της Δύσης. Απλώς έφεραν μια προσωρινή ανακούφιση, σαν ένα είδος ασπιρίνης, με τον ετεροχρονισμό των προβλημάτων. Τα προβλήματα των δυτικών οικονομιών είναι εγγενή και η λύση τους πρέπει να είναι τέτοια που να μετριάζει (ή αν είναι δυνατόν να εξαλείφει) τα αίτια που τα προκαλούν. Και πάνω απ’ όλα, οι δυτικές χώρες πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι τα οικονομικά προβλήματα λύνονται μόνο με οικονομικούς όρους και όχι με βίαιες πολεμικές ή καταπιεστικές των λαών μεθόδους. Δυστυχώς η Δύση δεν διαθέτει ηγεσία αντάξια των περιστάσεων. Έτσι τα προβλήματα θα οξύνονται, καθώς οι ανερχόμενες οικονομίες της Ανατολής θα αναπτύσσονται και τα μεγάλα κράτη της Ασίας παράλληλα με την οικονομική δύναμή τους θα αποκτούν και πολιτική ισχύ και διεθνές κύρος. Στην περίπτωση που η Κίνα, η Ινδία, η Ρωσία, το Ιράν και οι άλλες αναπτυσσόμενες χώρες στριμώξουν τη Δύση, ποια διέξοδο άραγε θα βρουν οι δυτικές οικονομίες, καθώς η αποικιοκρατία ενταφιάστηκε και η παγκοσμιοποίηση πρόδωσε τις ελπίδες των θαυμαστών της;