ΟΛΑ ΑΝΟΙΚΤΑ στην Ουκρανία…

Και αν κάνει ουσιαστικές παραχωρήσεις, η ουκρανική αντιπολίτευση θα τις δεχτεί ή θα επιμείνει να γίνουν άμεσα εκλογές; Με την οικονομία στο όριο της χρεοκοπίας, τη χώρα κομμένη στα δύο, με πολίτες σε πολλές περιοχές να αυτοοργανώνονται για την ασφάλειά τους, τους φιλοναζιστές υπερεθνικιστές να κερδίζουν δύναμη μέρα με τη μέρα και τις Αμερική, Ρωσία και ΕΕ να διαγκωνίζονται για το ποιος θα πάρει το πάνω χέρι στην Ουκρανία, όλα είναι ανοικτά. Με χειρότερο σενάριο μια βίαιη και αιματηρή σύγκρουση που θα βυθίσει τη χώρα στο χάος.

Καμπανάκι από τον Στρατό…

Η παραίτηση της ουκρανικής κυβέρνησης και του πρωθυπουργού Αζάροφ, την Τρίτη, δεν έδωσε διέξοδο στην ένταση, καθώς οι διαδηλωτές εμμένουν στην παραίτηση του Προέδρου Γιανουκόβιτς, αφού το σύστημα της χώρας είναι προεδρικό. Οι ηγέτες της αντιπολίτευσης είχαν ήδη, από το προηγούμενο Σαββατοκύριακο, αρνηθεί την πρόταση του ουκρανού Προέδρου να αναλάβουν την πρωθυπουργία της χώρας και τον σχηματισμό κυβέρνησης. Η αντιπολίτευση δεν δέχτηκε επίσης το νομοθετικό πακέτο που ψηφίστηκε την Τετάρτη το οποίο αναιρεί τους δρακόντειους νόμους κατά των διαδηλώσεων και δίνει αμνηστία σε όσους συμμετείχαν στα επεισόδια με τον όρο ότι θα εκκενωθούν κυβερνητικά κτίρια στο Κίεβο και την επαρχία που έχουν καταληφθεί.

Η απόφαση του ουκρανού Προέδρου να… πάρει άδεια για λόγους υγείας τού δίνει χρόνο, είτε για διαπραγματεύσεις με όσους, στο εσωτερικό και το εξωτερικό της χώρας, θα κρίνουν τις εξελίξεις είτε για να ετοιμάσει την αιματηρή καταστολή του κινήματος διαμαρτυρίας, όπως φοβούνται πολλοί στην Ουκρανία, και στη συνέχεια να προφασιστεί ότι ο ίδιος δεν είχε την ευθύνη, καθώς δεν ασκούσε εξουσία. Την ίδια στιγμή η ανακοίνωση του υπουργείου Άμυνας την Παρασκευή, όπου τα μέλη των Ενόπλων Δυνάμεων ζητούν από τον Πρόεδρο να κάνει επειγόντως κινήσεις για την εξεύρεση συναίνεσης και τη σταθεροποίηση της χώρας, δηλώνει ότι θεωρείται απαράδεκτη η κατάληψη κυβερνητικών κτιρίων και τονίζει ότι μια περαιτέρω κλιμάκωση απειλεί την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας και κινητοποιεί περαιτέρω εξελίξεις. Προς το παρόν, ο πρώην αναπληρωτής πρωθυπουργός Αρμπούσοβ εκτελεί χρέη προσωρινού πρωθυπουργού και τρέχει η διορία 60 ημερών για τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης, ενώ αναζητείται μεταβατική λύση που θα μπορεί να γίνει δεκτή από τους εξεγερμένους και θα δίνει ταυτόχρονα δυνατότητα εύσχημης εξόδου στον Πρόεδρο Γιανουκόβιτς.

Στη διάσκεψη κορυφής Ρωσίας – ΕΕ, την Τρίτη, οι δύο πλευρές συμφώνησαν ότι διαφωνούν, με τον Πρόεδρο Πούτιν να προειδοποιεί την επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ να μην εμφανιστεί στο πλευρό των διαδηλωτών κατά την επίσκεψή της στο Κίεβο και να τονίζει ότι όσο περισσότεροι εμπλακούν στο ουκρανικό ζήτημα τόσο δυσκολότερη θα είναι η λύση. Και παρότι στις Βρυξέλλες τόνισε ότι η Ρωσία θα τηρήσει τη συμφωνία για τη χρηματοδότηση του ουκρανικού κρατικού χρέους με 15 δισ. δολάρια, όποιος και αν είναι ο επικεφαλής της κυβέρνησης στο Κίεβο, την Τετάρτη ο Πρόεδρος Πούτιν υπαναχώρησε δηλώνοντας ότι η Ρωσία θα επανεξετάσει τα δεδομένα μετά τον σχηματισμό της νέας ουκρανικής κυβέρνησης. Η υποστήριξη στους ουκρανούς διαδηλωτές που εξέφρασε ο Πρόεδρος Ομπάμα στην ετήσια ομιλία του για την πορεία της αμερικανικής συμπολιτείας την Τρίτη και η ανακοίνωση ότι ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Κέρι θα συναντηθεί με τους ηγέτες της ουκρανικής αντιπολίτευσης στο περιθώριο διεθνούς διάσκεψης ασφαλείας στο Μόναχο μάλλον εξόργισαν τη ρωσική πλευρά, καθώς την Παρασκευή ο σύμβουλος του Προέδρου Πούτιν, Γκλάζιεφ, σε συνέντευξή του, προειδοποίησε τον Πρόεδρο της Ουκρανίας ότι αν δεν καταπνίξει άμεσα τη «χρηματοδοτούμενη από το εξωτερικό ανταρσία», κινδυνεύει να χάσει την εξουσία και να βυθιστεί η χώρα στο χάος. Οι Αμερικανοί ετοιμάζουν ήδη κυρώσεις εναντίον κρατικών αξιωματούχων που έχουν ευθύνη για το κύμα ωμής βίας εναντίον των διαδηλωτών και του κύκλου των επιχειρηματιών γύρω από τον Πρόεδρο που τους χαρακτηρίζουν ως «ολιγάρχες» και πιέζουν την ΕΕ να πράξει το ίδιο. Οι αρχές της ΕΕ προς το παρόν προσπαθούν να διαμεσολαβήσουν ανάμεσα στις δύο πλευρές για την εξομάλυνση της κατάστασης και φαίνονται φειδωλές στις κινήσεις τους.

Το εσωτερικό μέτωπο

Το παζλ των εσωτερικών πολιτικών ισορροπιών στη χώρα δυσκολεύει το γεγονός ότι η παραδοσιακή αντιπολίτευση, που κυβέρνησε τη χώρα μετά την Πορτοκαλί Επανάσταση το 2004 και δεν κατάφερε να αντιμετωπίσει τη διαφθορά και να δώσει λύση στα μεγάλα οικονομικά προβλήματα, είναι απονομιμοποιημένη στα μάτια των πολιτών. Όσοι διαδηλώνουν στον δρόμο δεν τους εμπιστεύονται ότι θα θέσουν το συμφέρον της χώρας πάνω από μικροκομματικούς υπολογισμούς και απαιτούν άμεσες εκλογές, ενώ κερδίζουν καθημερινά έδαφος, ιδιαίτερα ανάμεσα στους νέους, οι φιλοναζιστές υπερεθνικιστές, που σπρώχνουν τους διαμαρτυρόμενους σε ακραίες επιλογές. Σε αυτές τις συνθήκες αμφίβολο είναι το κατά πόσον -αν υπάρξει κάποιος συμβιβασμός ανάμεσα στον Γιανουκόβιτς και την αντιπολίτευση- οι τελευταίοι θα πείσουν τον κόσμο να τηρήσει τη συμφωνία. Την ίδια στιγμή στις φιλορωσικές ανατολικές επαρχίες της χώρας οργανώνονται ομάδες υποστηρικτών του καθεστώτος, που μαζί με τις αστυνομικές δυνάμεις περιφρουρούν κυβερνητικά κτίρια και συγκρούονται με τους διαδηλωτές.

Κρίσιμος παράγοντας σε όποια εξέλιξη είναι η λίγο πριν από τη χρεοκοπία ουκρανική οικονομία. Αναλυτές υποστηρίζουν ότι ο μόνος λόγος που οι Ουκρανοί δεν έχουν χρεοκοπήσει ακόμη είναι το γεγονός ότι οι Ρώσοι αγοράζουν ουκρανικά κρατικά ομόλογα. Και η αγορά 15 δισ. δολαρίων ουκρανικού χρέους ήταν κομμάτι της συμφωνίας με την οποία ο Πρόεδρος Πούτιν κατάφερε να απομακρύνει την Ουκρανία από την αγκαλιά της ΕΕ. Αντίθετα η ΕΕ πρότεινε ένα πολύ μικρότερο δάνειο (834 εκατ. δολάρια), την πιθανότητα επέκτασης του ουκρανικού δανειακού προγράμματος του ΔΝΤ και την επιβολή επώδυνων για την πλειοψηφία του πληθυσμού οικονομικών μεταρρυθμίσεων. Είναι αμφίβολο αν οι μισοί Ουκρανοί που υποστηρίζουν την ένταξη στην ΕΕ και το μεγάλο κομμάτι τους που συγκρούεται με τις κυβερνητικές δυνάμεις στον δρόμο συνειδητοποιούν τι θα σημάνουν για την καθημερινότητά τους οι αλλαγές στο οικονομικό μοντέλο της χώρας που απαιτεί η ΕΕ. Και κανείς δεν μπορεί να προδικάσει πώς θα αντιδράσουν όταν τις βιώσουν στο πετσί τους…

Στης Ουκρανίας την ποδιά…

Ένα από τα κυρίαρχα ερωτήματα, λοιπόν, στη σύγκρουση γιγάντων που κινδυνεύει να «σπάσει» την Ουκρανία στα δύο είναι το ποιος θα… πληρώσει το μάρμαρο. Είτε το ουκρανικό οικονομικό μοντέλο διατηρηθεί με συνεχή χρηματοδότηση του κρατικού χρέους από το εξωτερικό είτε υπάρξει μια συμφωνία για διαρθρωτικές αλλαγές με ένα ταυτόχρονο δανειακό πρόγραμμα από διεθνείς οργανισμούς, κάποιος πρέπει να βάλει τα χρήματα που απαιτούνται. Προς το παρόν οι Ρώσοι είναι οι μόνοι έτοιμοι να το κάνουν. Οι Αμερικανοί, παρότι διακαής και διαχρονικός τους στόχος είναι η ενίσχυση και σταθεροποίηση της δυτικής επιρροής στις ευρωπαϊκές πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, και πιέζουν και την ΕΕ σ’ αυτή την κατεύθυνση, δεν φαίνονται έτοιμοι να βάλουν το χέρι στην τσέπη. Οι Ευρωπαίοι από την άλλη, μετά το στραπατσάρισμα του Νοεμβρίου, όταν η Ουκρανία αρνήθηκε να υπογράψει την πολυαναμενόμενη συμφωνία σύνδεσης με την ΕΕ, είναι πλέον πολύ πιο προσεκτικοί. Έχοντας δοκιμάσει τα όρια και της δικής τους επιρροής στη χώρα αλλά και της ανοχής των Ρώσων, φαίνεται ότι προσανατολίζονται σε μια κατεύθυνση «μοιράσματος» της επιρροής του ευρωπαϊκού και του ρωσικού στρατοπέδου στην Ουκρανία. Την κατεύθυνση αυτή σκιαγραφούν εξάλλου και οι πρόσφατες δηλώσεις του νέου, με διαχρονικούς φιλικούς δεσμούς με τη ρωσική πλευρά, επικεφαλής του γερμανικού υπουργείου Εξωτερικών για την πολιτική απέναντι στη Ρωσία και τις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, που τόνισε ότι η ΕΕ λανθασμένα δεν προέβλεψε τα πιθανά προβλήματα με τη Ρωσία όταν αποπειράθηκε να συμπεριλάβει χώρες όπως η Ουκρανία στις συμφωνίες της Ανατολικής Γειτονίας.

Συνέχισε δε υποστηρίζοντας ότι θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για την επίλυση της σύγκρουσης που σήμερα υπάρχει ανάμεσα στη συμμετοχή χωρών στην ευρασιατική τελωνειακή ένωση που προωθεί η Ρωσία και στις συμφωνίες σύνδεσης και εμπορίου που συνεπάγεται η συμμετοχή στην Ανατολική Γειτονία.