Κρίσιμη απόφαση για το Κόσοβο
Η απόφαση καθ’ εαυτήν αποτελεί συμβουλευτική γνώμη. Δεν παύει όμως να προέχει ο πολιτικός της χαρακτήρας.
Πολλά ειπώθηκαν και γράφτηκαν. Δεν γνωρίζουμε όμως κατά πόσο έχουν συνειδητοποιηθεί βαθύτερα οι συνέπειες που μπορεί να προκύψουν από την απόφαση αυτή.
Δεν θα επιχειρήσουμε να αναλύσουμε τις νομικές πτυχές της απόφασης. Απλώς οφείλουμε να επισημάνουμε ορισμένα κυριαρχικής σημασίας στοιχεία.
Η απόφαση λοιπόν αυτή μπορεί να έχει γνωμοδοτικό χαρακτήρα, είναι όμως περισσότερο από εμφανής ο πολιτικός της χαρακτήρας, αφού μπορεί να πυροδοτήσει αποσχιστικές τάσεις σε πολλά ευαίσθητα σημεία του πλανήτη και φυσικά ακόμα και στην Ευρώπη, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Ορθά λοιπόν αντέδρασε, κατά τη γνώμη μας, το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών, που αμέσως μετά την έκδοση της απόφασης δήλωσε ότι αυτή δεν νομιμοποιεί την ανεξαρτησία του Κοσόβου, γιατί παραμένει πάντοτε σε ισχύ η σχετική απόφαση 1244/1999 του Συμβουλίου
Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. Η Μόσχα, η οποία από 1ης Αυγούστου έχει αναλάβει την προεδρία του Συμβουλίου Ασφαλείας, συνεπής στην αρχική της θέση, εξακολουθεί να υποστηρίζει την εδαφική ακεραιότητα της Σερβίας και την ανάγκη εφαρμογής της απόφασης 1244, που αποτελεί και το νομικό πλαίσιο της διευθέτησης του θέματος του Κοσόβου.
Τι λέει η απόφαση αυτή; Αναγνωρίζει εν ολίγοις το Κόσοβο ως αναπόσπαστο τμήμα της Σερβίας. Επισημαίνουμε ότι η απόφαση 22/7/2010 του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης ουδόλως θέτει εν αμφιβόλω την ισχύ της απόφασης 1244, η οποία εξακολουθεί να ισχύει. Άρα η τελική απόφαση για το Κόσοβο, αφού η απόφαση της Χάγης είναι γνωμοδοτικού χαρακτήρα, θα πρέπει να ληφθεί από το Συμβούλιο Ασφαλείας. Και στο σημείο αυτό πρέπει να επικεντρωθεί η προσοχή της Αθήνας: Όλα τα κράτη που υποστηρίζουν τη διεθνή νομιμότητα θα πρέπει να συντονισθούν προκειμένου να πείσουν ανάλογα τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Αντιλαμβανόμαστε την ευαίσθητη και δύσκολη θέση στην οποία βρίσκεται η χώρα μας. Το δίλημμα είναι μεγάλο: Να αναγνωρίσει ή όχι το Κόσοβο. Ασφαλώς οι πιέσεις είναι και θα είναι μεγάλες. Έχουν όμως υποχρέωση και ευθύνη, επικαλούμενοι τα εθνικά μας θέματα, προτού αποφασίσουν σχετικά, να αναλύσουν όλες τις πτυχές, νομικές, πολιτικές ή όποιες άλλες. Έχει χρέος η χώρα μας να διασφαλίσει τη διεθνή νομιμότητα, τις αρχές της ελευθερίας και την εδαφική ακεραιότητα των κρατών.
Υπενθυμίζουμε ότι στην Ευρωπαϊκή Ένωση πέντε κράτη δεν έχουν μέχρι τώρα αναγνωρίσει την Πρίστινα! Η Ελλάδα, η Κύπρος, η Ρουμανία, η Ισπανία και η Σλοβακία. Οι λόγοι προφανείς. Δεν χρειάζεται να τους επαναλάβουμε.
Δεν θα πρέπει πάντως να περάσει απαρατήρητη -την έχουν άραγε εκτιμήσει και συγκρατήσει οι αρμόδιοι;- η θέση ορισμένων διαπρεπών διεθνώς δικαστών μελών του Δικαστηρίου της Χάγης. Όπως εκείνη του Αμπντούλ Κορόμα, από τη Σιέρα Λεόνε, με πολυετή και πολύτιμη πείρα στο Διεθνές Δικαστήριο. Ο Κορόμα λοιπόν μειοψήφησε στη σχετική απόφαση, δηλώνοντας ότι η μονομερής διακήρυξη περί ανεξαρτησίας του Κοσόβου είναι παράνομη, γιατί προσκρούει στις καθιερωμένες νομικές αρχές και συγκρούεται με το περιεχόμενο του ψηφίσματος 1244 που ζητάει η λύση για το Κόσοβο να βασίζεται στην αρχή του σεβασμού της εδαφικής ακεραιότητας της Σερβίας.
Δεν παραγνωρίζουμε ότι η πρώτη αντίδραση της Λευκωσίας επικεντρώθηκε στο γεγονός ότι η επιχειρηματολογία του Δικαστηρίου διαφοροποιεί την περίπτωση του Κοσόβου από εκείνην της Κύπρου. Αυτό όμως δεν μας εμποδίζει να υπενθυμίσουμε ότι τα νομικά όπλα της Κύπρου βασίζονται σε πληθώρα νομικών κειμένων με πολιτικό χαρακτήρα.
Αυτά που στηρίζουν τη διεθνή νομιμότητα. Και μεταξύ αυτών οι κρίσιμες αποφάσεις των Ηνωμένων Εθνών, όπως η απόφαση 541 του Σ.Α. του 1983, που καλεί τα κράτη μέλη να μην αναγνωρίσουν κανένα άλλο κυπριακό κράτος, παρά τη νόμιμη Δημοκρατία της Κύπρου, και η απόφαση 550 του Σ.Α. του 1984, που καλεί τα κράτη μέλη να μην αναγνωρίσουν την φερόμενη σαν «Τ.Δ.Κ.». Υποστηρίζοντας τη διεθνή νομιμότητα, ενισχύουμε το περιεχόμενο των παραπάνω αποφάσεων και εδραιώνουμε ακόμη περισσότερο την περί δικαίου πεποίθηση.
Είναι λοιπόν προφανές ότι η Αθήνα οφείλει να μελετήσει εμβριθώς την απόφαση περί Κοσόβου του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης. Δεν θα πρέπει να επαναπαυόμαστε στο γεγονός ότι η απόφαση δεν έχει δεσμευτικό χαρακτήρα, αλλά μόνο γνωμοδοτικό. Δεν πρέπει να ξεχνάμε την περίφημη Επιτροπή Μπαντεντέρ που ελάχιστοι ενθυμούνται. Ήταν η Επιτροπή εκείνη που τον Ιανουάριο του 1992 σηματοδότησε με την υπ’ αριθμ. 6 γνωμοδότησή της την αναγνώριση των Σκοπίων. Δεν είχαμε αντιληφθεί τότε τη σημασία της επιτροπής και δεν εκτιμήσαμε δεόντως τις συνέπειες της γνωμοδότησής της. Και τις συνέπειες αυτές τις βρήκαμε μπροστά μας.