Κεραυνοβόλος πόλεμος σε εισοδήματα-δικαιώματα

Ακολουθώντας και πάλι την τακτική των… αιφνιδιαστικών καταιγιστικών χτυπημάτων, με την οποία προωθήθηκε και το πρώτο «πακέτο» μέτρων του Μνημονίου, η κυβέρνηση περιορίζει το Κοινοβούλιο σε τυπικό ρόλο διεκπεραιωτή προκαταβολικά ειλημμένων αποφάσεων και αφήνει ελάχιστα περιθώρια αντίδρασης στα κόμματα, τα συνδικάτα και τους πολίτες. Είναι χαρακτηριστικό ότι το πολυνομοσχέδιο που ανατρέπει τις εργασιακές σχέσεις στον ιδιωτικό τομέα, «πετσοκόβει» τις αμοιβές σε όλες τις ΔΕΚΟ και επιβάλλει βαρύτατες φορολογικές «αφαιμάξεις» στα ασθενέστερα στρώματα, θα συζητηθεί αύριο και θα τεθεί σε ψηφοφορία την Τρίτη, ώστε να μπορεί να ισχυρισθεί ο πρωθυπουργός στη Σύνοδο Κορυφής της Παρασκευής πως η ελληνική κυβέρνηση εφαρμόζει χωρίς παρεκκλίσεις το Μνημόνιο.

Η προσπάθεια της κυβέρνησης για «φυγή προς τα μπρος» κατέστη επιβεβλημένη μετά την επιβεβαιωμένη και από την «τρόικα» σημαντική αστοχία στην επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων του 2010. Όπως τονίζεται στο δεύτερο κείμενο αξιολόγησης της ελληνικής οικονομίας, εν όψει της εκταμίευσης της τρίτης δόσης του δανείου, που έδωσαν την Πέμπτη στη δημοσιότητα η Κομισιόν και η ΕΚΤ (το ΔΝΤ συντάσσει δικό του σχετικό κείμενο), ο στόχος του 2010 για το δημοσιονομικό έλλειμμα «θα χαθεί. Το έλλειμμα αναμένεται να φθάσει το 9,6% του ΑΕΠ (22,3 δισ. ευρώ), δηλαδή θα είναι 1,5% του ΑΕΠ υψηλότερο από τον αρχικό στόχο». Όπως υπογραμμίζεται στην έκθεση αξιολόγησης, αυτή η απόκλιση αποδίδεται μόνο κατά το 1/3 στις τελευταίες στατιστικές αναθεωρήσεις από τη Eurostat, ενώ κατά τα 2/3 (περίπου 2,5 δισ. ευρώ σε απόλυτο αριθμό) η απόκλιση οφείλεται στις υστερήσεις των εσόδων.

Η αστοχία «οπλίζει»
τη Μέρκελ

Αν και αυτή η αξιολόγηση δεν δημιουργεί ζήτημα μη εκταμίευσης της τρίτης δόσης του δανείου, είναι σαφές ότι η Ελλάδα έχει τυπικά παραβιάσει τους όρους του Μνημονίου και αυτό είναι βέβαιο ότι θα αξιοποιηθεί κατάλληλα από τη Γερμανία στη Σύνοδο Κορυφής της Παρασκευής, για να υποστηριχθεί η αυστηρή γερμανική θέση ότι η συζήτηση για την επιμήκυνση του δανείου δεν μπορεί να ολοκληρωθεί τώρα, αλλά η κυβέρνηση θα πρέπει να περιμένει μέχρι να ολοκληρωθεί και η επόμενη φάση αξιολόγησης της οικονομίας, τον Φεβρουάριο, εν όψει της εκταμίευσης της τέταρτης δόσης.

Αν επικρατήσει αυτή η γερμανική «γραμμή» την επόμενη Παρασκευή, η κυβέρνηση αντιμετωπίζει τον κίνδυνο να χάσει την ευκαιρία διαπραγμάτευσης μιας ευνοϊκής συμφωνίας για την επιμήκυνση του δανείου μέχρι το 2021 και για όλο το ποσό των 110 δισ. ευρώ. Η Σύνοδος Κορυφής της Παρασκευής προσφέρεται για μια συμφωνία ευνοϊκή για την Ελλάδα, καθώς απαιτείται ομοφωνία για να εγκριθεί η αναθεώρηση της Συνθήκης της Λισσαβώνας, με την οποία θα δημιουργηθεί ο μόνιμος Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας και θα οριστεί για πρώτη φορά πλαίσιο ελεγχόμενων χρεοκοπιών στην Ευρωζώνη.

Αν η Ελλάδα δεν καταφέρει να κλείσει τη συμφωνία για επιμήκυνση την Παρασκευή, θα υποχρεωθεί σε μια διαπραγμάτευση τρεις μήνες αργότερα και με πολύ χειρότερους όρους, αφού στο μεταξύ θα έχουν οριστικοποιηθεί οι αποφάσεις για τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης. Το κακό σενάριο σʼ αυτήν την περίπτωση είναι να συμφωνηθεί η επιμήκυνση ενός μέρους του ποσού του διεθνούς δανείου των 110 δισ. ευρώ, ενώ για τα υπόλοιπα η Γερμανία ενδέχεται να προτείνει να αναχρηματοδοτηθούν με νέο δάνειο, το οποίο θα δοθεί από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης, η λειτουργία του οποίου θα συνδυασθεί με τις διαδικασίες αναδιάρθρωσης χρέους. Με απλά λόγια, σ’ αυτήν την περίπτωση θα έχει ξεκινήσει μια διαδικασία για να ελαφρυνθεί η εξυπηρέτηση του χρέους, αλλά θα καταλήξει σε μια συμφωνία που θα θέτει τη χώρα οριστικά σε τροχιά ελεγχόμενης χρεοκοπίας!

Σ’ αυτό το ασφυκτικό πλαίσιο, που δημιουργείται από τις αστοχίες στην εφαρμογή του Μνημονίου, τις οποίες περίμεναν οι περισσότεροι σοβαροί αναλυτές και μόνο η κυβέρνηση απέκλειε, ο πρωθυπουργός επιχειρεί να… παίξει τα ρέστα του σε μια ζαριά: Προωθεί σε λίγα 24ωρα όλα τα «βαριά» μέτρα του 2011 στη Βουλή, ώστε να μπορεί να απαντήσει στις αιτιάσεις της Μέρκελ περί ασυνέπειας της Ελλάδας στην εφαρμογή του προγράμματος και να διεκδικήσει μια συμφωνία από την Παρασκευή για την επιμήκυνση. Πηγαίνοντας στη Σύνοδο Κορυφής μόνο με δεσμεύσεις για μέτρα που ΘΑ αποφασισθούν αργότερα, εκτιμούν κυβερνητικά στελέχη, ο πρωθυπουργός θα κινδύνευε να… «φιμωθεί»

από τη Μέρκελ, με το επιχείρημα «δεν τηρήσατε τα συμφωνημένα, δεν δικαιούσθε να ομιλείτε»!

«Αφαίμαξη» εισοδημάτων, κατάργηση δικαιωμάτων

Το πολυνομοσχέδιο με τον καταιγισμό μέτρων για το 2011, αν και έχει στοιχεία δίκαιης κατανομής βαρών, αφού περιορίζει τις μισθολογικές υπερβολές στις ΔΕΚΟ, εκτιμάται ότι θα βυθίσει ακόμη βαθύτερα την οικονομία στην ύφεση, με μια γενικευμένη συμπίεση εισοδημάτων και βαριά φορολογική «αφαίμαξη», ενώ ανατρέπει το πλαίσιο των εργασιακών σχέσεων στον ιδιωτικό τομέα, όπως αυτό ισχύει εδώ και δύο δεκαετίες:

Η Λούκα Κατσέλη πέτυχε με τη διαπραγμάτευση των αρχικών όρων του Μνημονίου να διατηρηθεί η δυνατότητα επέκτασης των κλαδικών συμβάσεων με υπουργική απόφαση, δεν κατάφερε όμως να τεθούν περιορισμοί στη σύναψη ειδικών επιχειρησιακών συμβάσεων, δηλαδή να έχουν δυνατότητα να προσφεύγουν σ’ αυτές μόνο οι επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν αποδεδειγμένα πρόβλημα βιωσιμότητας. Οι ειδικές επιχειρησιακές συμβάσεις μπορούν να εφαρμοσθούν σε όλες τις επιχειρήσεις, ανεξάρτητα από τον αριθμό των απασχολούμενων, και να φέρουν μειώσεις μισθών μέχρι το κατώτατο όριο της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης, χωρίς μάλιστα να δεσμεύεται ο εργοδότης ότι δεν θα προχωρήσει σε απολύσεις –δεσμεύεται μόνο για τη διατήρηση σταθερού αριθμού υπαλλήλων, αλλά μπορεί να απολύσει «ακριβούς» για να προσλάβει νέους και «φθηνότερους». Μάλιστα, με την πρόβλεψη για δυνατότητα απόλυσης χωρίς αποζημίωση υπαλλήλων πριν συμπληρώσουν έναν χρόνο στην επιχείρηση (από δύο μήνες ως σήμερα), δημιουργείται ένα νέο στρώμα ακραίας ευελιξίας στην αγορά εργασίας.

Στις ΔΕΚΟ προβλέπονται μειώσεις αποδοχών μέχρι 25% και θεσπίζεται ανώτατο όριο ετήσιων συνολικών αποδοχών 48.000 ευρώ, με εξαίρεση για τα ανώτατα στελέχη (10% του συνόλου των εργαζομένων). Προβλέπεται, επίσης, οριζόντια μείωση αποδοχών κατά 10% σε αποδοχές που ξεπερνούν τα 1.800 ευρώ τον μήνα (μεικτά), τις οποίες σήμερα λαμβάνει το 90% των εργαζομένων στις ΔΕΚΟ. Οι πάσης φύσεως πρόσθετες αμοιβές (υπερωριακής εργασίας, υπερεργασίας, εκτός έδρας, οδοιπορικών, καθώς και εργασίας τις εξαιρέσιμες μέρες) περιορίζονται σε ποσοστό μέχρι 10% των συνολικών. Μειώσεις αποδοχών 10% προβλέπονται για τους εργαζομένους στην ΑΤΕ.

Το νέο «μενού» φορολογικών επιβαρύνσεων περιλαμβάνει αύξηση του μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ από το 11% στο 13% και του υπερμειωμένου από το 5,5% στο 6,5%. Αυτό οδηγεί σε σημαντικές επιβαρύνσεις βασικών αγαθών και υπηρεσιών (τρόφιμα, τιμολόγια ΔΕΚΟ). Ο συντελεστής ΦΠΑ μειώνεται για τα φάρμακα και τη διαμονή σε ξενοδοχεία και καταλύματα από 11% σε 6,5%. Επιπλέον, αυξάνεται ο Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης στα φθηνά τσιγάρα. Στα «θετικά» σημεία του νομοσχεδίου συγκαταλέγονται η αναστολή για δύο χρόνια του πόθεν έσχες για την αγορά πρώτης κατοικίας αντικειμενικής αξίας έως 200.000 ευρώ, η μείωση των τελών ταξινόμησης, ως κίνητρο για απόσυρση παλαιών οχημάτων, η μείωση του φόρου κατανάλωσης για την ηλεκτρική ενέργεια για οικιακή χρήση (από 5 ευρώ/MWh σε 2,2 ευρώ/MWh), και η πλήρης απαλλαγή από τον φόρο κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας για γεωργική χρήση. Όμως δίνεται η δυνατότητα για μεγάλες αυξήσεις στα τιμολόγια της ΔΕΗ μέχρι το 2013, με αποφάσεις της υπουργού Περιβάλλοντος, για να συγκλίνουν με τα τιμολόγια των ιδιωτών παραγωγών ρεύματος.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το αναθεωρημένο Μνημόνιο περιλαμβάνει σειρά άλλων επώδυνων μέτρων, που θα πρέπει να εφαρμοσθούν το 2011. Προδιαγράφει, για παράδειγμα, την εισαγωγή νέων ρυθμίσεων για περικοπές στο ασφαλιστικό, αν αποδειχθεί από την αναλογιστική μελέτη που θα γίνει ότι δεν επαρκούν τα ως τώρα μέτρα για συγκράτηση της δαπάνης για συντάξεις σύμφωνα με τον στόχο. Επιπλέον η κυβέρνηση έχει την υποχρέωση να φέρει νομοθετική ρύθμιση για να αποκαταστήσει τη βιωσιμότητα της επικουρικής ασφάλισης, κάτι που προοιωνίζεται μεγάλες περικοπές και στις επικουρικές συντάξεις.