«Γρίφος» για τη Μ. Ανατολή τα αποτελέσματα των εκλογών σε Ισραήλ – Παλαιστίνη

Οι εκλογές αυτές, οι πέμπτες σε μία δεκαετία, παρουσίασαν κάποια ιδιαίτερα, αλλά συνάμα πρωτόγνωρα στοιχεία. Έγιναν χωρίς τους δύο μισητούς εχθρούς και από τις δύο πλευρές. Απουσίαζε βιολογικά ο ηγέτης των Παλαιστινίων Γιάσερ Αραφάτ, που απεβίωσε τον Νοέμβριο του 2004 (ένας θάνατος με πολλά αναπάντητα ερωτηματικά) και απουσίασε «πολιτικά» για πρώτη φορά στις τελευταίες δεκαετίες ο μέχρι πρότινος πρωθυπουργός του Ισραήλ και νοσηλευόμενος σοβαρά εδώ και δύο μήνες περίπου στο νοσοκομείο Χαντάσα της Ιερουσαλήμ, Αριέλ Σαρόν. Επιπλέον δε η νέα εκλεγμένη κυβέρνηση των Παλαιστινίων, που ορκίστηκε την Πέμπτη 30 Μαρτίου 2006, είναι η Χαμάς, η οργάνωση που όχι μόνο το Ισραήλ, αλλά οι ΗΠΑ και πολλές δυτικές χώρες τη θεωρούν ότι έχει άμεση σχέση και εμπλοκή με την τρομοκρατία. Εξάλλου η ίδια οργάνωση έχει αναλάβει την ευθύνη με το επιχειρησιακό της σκέλος, τις Ταξιαρχίες Ιζ Αλ Ντιμ Αλ Κασάμ (Izz al-Dim al-Qassam brigades), για πλήθος βομβιστικών επιθέσεων και επιθέσεων αυτοκτονίας στο έδαφος του Ισραήλ προκαλώντας δεκάδες θύματα, νεκρούς και τραυματίες. Μια οργάνωση που κάνοντας την έκπληξη κέρδισε τις παλαιστινιακές εκλογές προκαλώντας «σοκ και δέος» στο Ισραήλ και τις ΗΠΑ και ανησυχία για τις μελλοντικές εξελίξεις στην περιοχή και ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την ειρηνευτική διαδικασία. Και τούτο διότι η Χαμάς απορρίπτει κάθε επαφή με το Ισραήλ, τις αποκαλούμενες ειρηνευτικές διαδικασίες και τις διεθνείς συνδιασκέψεις, ως ανίκανες να αποδώσουν δικαιοσύνη ή να αποκαταστήσουν τα δικαιώματα των καταπιεσμένων και πιστεύει ότι η λύση για το παλαιστινιακό ζήτημα υπάρχει μόνο μέσα από την συνεχή και αδιάλλακτη ένοπλη αντίσταση και αντιπαράθεση (Τζιχάντ) με τους σιωνιστές, οι οποίοι θα πρέπει να εκδιωχθούν από την ιερή γη της Παλαιστίνης.

Πριν ο Αριέλ Σαρόν εισαχθεί σε κρίσιμη κατάσταση στο νοσοκομείο Χαντάσα, όπου και παραμένει νοσηλευόμενος, είχε προλάβει να πυροδοτήσει τις εξελίξεις για τη χώρα του. Είχε εγκαταλείψει το κόμμα του, το δεξιό Λικούντ, ίδρυσε ένα νέο κεντρώο κόμμα, το Καντίμα, λόγω της σφοδρής κριτικής που του ασκούσαν τα σκληροπυρηνικά στελέχη για την πολιτική του στο παλαιστινιακό, την αποχώρηση από τη Γάζα και την πρόθεσή του για αποχώρηση από τη Δ. Όχθη (κρατώντας τουλάχιστον τους μεγάλους οικισμούς πέριξ της Ιερουσαλήμ) και προκήρυξε πρόωρες εκλογές με σκοπό να ανανεώσει την λαϊκή εντολή και να προχωρήσει την ειρηνευτική διαδικασία, χωρίς τα βαρίδια του κόμματός του, όπως ο Νετανιάχου και άλλοι ακροδεξιοί εθνικιστές. Τελικά οι εξελίξεις (αρρώστια και νίκη της Χαμάς) ακύρωσαν εν μέρει τον σχεδιασμό του στρατηγού Άρικ, όχι ουσιαστικά όμως, καθόσον το πνεύμα το Σαρόν κυριαρχεί ακόμη και καθοδηγεί το νέο κόμμα, όπως θα δούμε παρακάτω.

Το νέο κόμμα Καντίμα (Kadima), που το ίδρυσε ο Σαρόν προ ολίγων μηνών, κινείται στον κεντρώο χώρο και με αρχηγό τώρα τον Εχούντ Ολμέρτ, αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Σαρόν και τώρα ασκούντα καθήκοντα πρωθυπουργού του Ισραήλ, επιβεβαιώνοντας τις δημοσκοπήσεις κέρδισε τις εκλογές και αναδείχθηκε πρώτο κόμμα με 28 έδρες και αναμένεται να σχηματίσει κυβέρνηση συνασπισμού. Η μορφή του Σαρόν κυριαρχούσε στις αφίσες και το πνεύμα του ιδρυτή του στις προγραμματικές δηλώσεις, διακηρύξεις και ομιλίες των στελεχών του. Οι Ισραηλινοί που υποστηρίζουν το Καντίμα έχουν την άποψη ότι υποστηρίζουν ακόμα τα σχέδια και τις επιδιώξεις του σοβαρά άρρωστου και πολιτικά πλέον νεκρού Σαρόν.

Δεύτερο ήλθε όπως ήταν αναμενόμενο το Εργατικό κόμμα (Labor), με 20 έδρες, κεντροαριστερό κόμμα με δημοκρατικές καταβολές και αριστερές και φιλεργατικές απόψεις, με τον νέο αρχηγό Αμίρ Πέρετζ, πρώην πρόεδρο της εργατικής συνομοσπονδίας, το οποίο μετά την αποχώρηση του ιστορικού μέλους και ηγέτη του Σιμόν Πέρες (ο οποίος συμπράττει με το Καντίμα) βιώνει δραματικές μετουσιώσεις. Ο Πέρετζ υποστηρίζει την πλήρη αποχώρηση από τη Δ. Όχθη και την άμεση επανέναρξη των ειρηνευτικών συνομιλιών (με ποιον θα συνομιλήσει, όμως, με τη Χαμάς;).

Τρίτο κόμμα, και εδώ είναι η έκπληξη είναι το μεγαλύτερο θρησκευτικό κόμμα ΣΑΣ (Shas), με αρχηγό τον Έλι Γισάι, με 13 έδρες, που επιδιώκει να διατηρηθεί το θρησκευτικό «στάτους» στο Ισραήλ και φυσικά να συμπράξει σε κυβέρνηση συνασπισμού, εξασφαλίζοντας περισσότερα θρησκευτικά προνόμια και οικονομικές παροχές στις θρησκευτικές κοινότητες των υπερορθόδοξων Εβραίων (Χαρεντί).

Τέταρτο κόμμα το Γισραέλ Μπεϊτένου (Yisrael Beitenu), με αρχηγό τον εθνικιστή Αβιγκνόρ Λίμπερμαν, με 12 έδρες, και τελικά πέμπτο κόμμα (από τρίτο που φερόταν στις δημοσκοπήσεις) το δεξιό Λικούντ (Likud), με αρχηγό πλέον και μεγάλο ηττημένο τον Μπένζαμιν Νετανιάχου, πρώην πρωθυπουργό και σκληρό αντίπαλο και αντίθετο στις ειρηνευτικές πρωτοβουλίες τελευταίως του Σαρόν. Η νίκη της Χαμάς στις παλαιστινιακές εκλογές ενίσχυσε το σκληρό προφίλ του Νετανιάχου και συσπείρωσε το κόμμα με την τρομοϋστερία που καλλιέργησε εντέχνως ο Νετανιάχου μιλώντας για το νέο κράτος που συνορεύει με το Ισραήλ, το «Χαμανιστάν», δηλαδή την Παλαιστινιακή Αρχή. Ο Νετανιάχου με ακροδεξιές απόψεις κατηγορεί τον Σαρόν και το κόμμα του για ενδοτισμό και ότι έχει περίπου ξεπουλήσει τα εθνικά δίκαια του Ισραήλ.

Τα υπόλοιπα κόμματα που εισέρχονται στην Κνεσέτ είναι τα παρακάτω:

Το ακροδεξιό Νάτιοναλ Γιούνιον (National Union/ΝRP) με αρχηγό τον Μπένι Εϊλόν και 9 έδρες, το Γκιλ (Gil), που είναι το κόμμα των συνταξιούχων (!), με αρχηγό τον συνταξιούχο Ράφι Εϊτάν, και, 7 έδρες, το Γιουνάιτεντ Τορά Τζουνταΐσμ (United Torah Judaism), με αρχηγό τον Γιαακόβ Λίτζμαν και 6 έδρες, που εκφράζει τους υπερορθόδοξους εβραίους Ασκενάζι, με ό,τι αυτοί πρεσβεύουν, το Μέρετζ Γιαχάντ (Meretz Yahad), με αρχηγό τον Γιόσι Μπεϊλίν και 4 έδρες, το Γιουνάιτεντ Άραμπ Λίστ (United Arab List), που υποστηρίζεται από αραβόφωνες – αραβοϊσραηλινούς, με αρχηγό τον Ιμπραχίμ Σαρσούρ και 4 έδρες, το Χαντάσ Ταάλ (Hadash-Ta’al), το παλιό κομμουνιστικό κόμμα με άραβες και ισραηλινούς, με αρχηγό τον Μουχαμάντ Μπαρακέι και 3 έδρες και τέλος το Μπαλάντ (Balad) με αρχηγό τον Αζμί Μπισιάρα και 3 έδρες, που είναι ένα ριζοσπαστικό και ακραίο αραβικό κόμμα.

Εδώ να τονιστεί ότι το αναλογικό εκλογικό σύστημα του Ισραήλ επιτρέπει σε πολλά κόμματα να μπουν στην Κνεσέτ, αφού πιάσουν ένα ορισμένο μικρό ποσοστό που τώρα είναι 2%. Έτσι, κανένα κόμμα δεν μπορεί να κερδίσει αυτοδυναμία και να έχει πάνω από 60 βουλευτές. Πάντα έπειτα από κάθε εκλογική διαδικασία το πρώτο κόμμα είναι αναγκασμένο να συνεργαστεί με τα υπόλοιπα κόμματα, ώστε να εξασφαλίσει την απαιτούμενη πλειοψηφία των βουλευτών στην Κνεσέτ. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα το νέο κόμμα Καντίμα του Σαρόν χωρίς τον Σαρόν θα σχηματίσει κυβέρνηση συνασπισμού με πρωθυπουργό τον Εχούντ Ολμέρτ και αντιπρόεδρο της κυβέρνησης τον Σιμόν Πέρες. Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις, καθόσον δεν έχουν αρχίσει ακόμα οι διεργασίες και οι συνομιλίες μεταξύ του νικητή των εκλογών και των υπόλοιπων κομμάτων για συνεργασία, το Εργατικό κόμμα θεωρείται πολύ πιθανόν να συμπράξει στην κυβέρνηση συνασπισμού με το Καντίμα, καθόσον συμπλέουν σε ό,τι αφορά την ειρηνευτική διαδικασία, το θρησκευτικό ΣΑΣ που συνήθως συμμετέχει και φυσικά πολλά μικρότερα κόμματα, όπως το κόμμα των συνταξιούχων, το Γκιλ, που το δήλωσε ήδη, και που επιθυμούν να συμμετέχουν στην κυβέρνηση. Φυσικά το επόμενο χρονικό διάστημα θα φανεί πού θα κινηθεί ο Εχούντ Ολμέρτ και τι κυβέρνηση θα σχηματίσει. Πάντως είναι απίθανο να συμμετάσχουν ακραία εθνικιστικά κόμματα στην κυβέρνηση αυτή που έλαβε σαφή εντολή από τον ισραηλινό λαό να προχωρήσει στο όραμα Σαρόν, δηλαδή την αποχώρηση από τη Δ. Όχθη και τον σχηματισμό των τελικών συνόρων του Ισραήλ με ή χωρίς την Παλαιστινιακή Αρχή, δηλαδή τη Χαμάς από εδώ και πέρα.

Διαπιστώνεται ότι οι Ισραηλινοί δεν «τσίμπησαν» στις πολεμικές κραυγές και την κινδυνολογία του Νετανιάχου και των άλλων εθνικιστικών και ακραίων κομμάτων και ψήφισαν τα κόμματα που διακηρύττουν και υποστηρίζουν την ειρηνευτική διαδικασία (Καντίμα και Εργατικό), αν και τελευταίως η κατάσταση με την άλλη πλευρά, την παλαιστινιακή, έγινε περίπλοκη, απίθανη, αδύνατη για συνομιλίες, με τον σχηματισμό κυβέρνησης Χαμάς.

Θα πρέπει να αναμένουμε για να αντιληφθούμε τις μελλοντικές εξελίξεις και για να δούμε αυτές τις εξελίξεις θα πρέπει να περιμένουμε τον σχηματισμό της ισραηλινής κυβέρνησης και να δούμε στην πράξη τη συμπεριφορά της Χαμάς, ως υπεύθυνης και εκλεγμένης κυβέρνηση πλέον, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Η νέα παλαιστινιακή κυβέρνηση της Χαμάς με πρωθυπουργό τον Ισμαήλ Χανίγιε και το υπουργικό συμβούλιο των 24 μελών (οι 14 υπουργοί είχαν περάσει μικρό ή μεγάλο διάστημα σε ισραηλινές φυλακές) ορκίστηκε και ανέλαβε δράση από την Πέμπτη, οπότε αναμένουμε τα δείγματα γραφής της για τις μελλοντικές εξελίξεις, αν και μέχρι τώρα δεν έχουν αποκηρύξει τις θέσεις τους για το Ισραήλ.

Η Χαμάς, αν θέλει να επιβιώσει, θα πρέπει να ρίξει πολύ νερό στο κρασί της για πολλά πράγματα. Και να προσπαθήσει να ελέγξει τη βία και να περιορίσει τις βομβιστικές και πυραυλικές επιθέσεις και ιδιαίτερα τις επιθέσεις αυτοκτονίας (όπως η τελευταία προ τριημέρου) κατά του Ισραήλ, διότι όχι μόνο θα τα χρεώνεται στο ακέραιο, αλλά για το Ισραήλ θα είναι πιο εύκολη η επιβολή σκληρών αντιποίνων.
Πραγματικά δύσκολες καταστάσεις και να δούμε πώς θα υπάρξουν, αν υπάρξουν τελικά σημεία επαφής μεταξύ Ισραήλ και ΠΑ. Αν όχι, που είναι το πιο πιθανόν, τότε οι εξελίξεις θα είναι δραματικές.