Θα μείνει η Ευρώπη με τον μουντζούρη; – Του Ν. Στραβελάκη

–Σκέψεις για τις εξελίξεις στην Ουκρανία μετά την εκλογή Τραμπ

Του
ΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗ,
Οικονομολόγου του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

Στο πεδίο των γεωπολιτικών, η αλληλουχία της διαχείρισης Μπάιντεν και της εκλογικής νίκης Τραμπ, με την προεδρία του να ξεκινάει από τον Ιανουάριο του 2025, μοιάζει με το απόλυτο άδειασμα. Οι Αμερικανοί επί Μπάιντεν οδήγησαν σε κλιμάκωση την ένταση στην Ουκρανία διακηρύσσοντας την πρόθεσή τους να εντάξουν τη χώρα στο ΝΑΤΟ. Οι Ρώσοι άλλο που δεν θέλανε. Ξεκίνησαν την ένοπλη σύρραξη και κατόπιν προσάρτησαν στη Ρωσία τις περιοχές που κατέκτησαν. Στο μεσοδιάστημα, Ρώσοι και Αμερικανοί έγιναν πλουσιότεροι από την άνοδο των τιμών της ενέργειας, που οφείλεται και στον πόλεμο.

Οι Ευρωπαίοι, για αδιευκρίνιστους λόγους, θεώρησαν ότι η ήττα της Ρωσίας στον πόλεμο με την Ουκρανία ήταν η μητέρα όλων των μαχών. Από την πρώτη στιγμή, διέθεσαν πόρους και πολεμικό υλικό για τη στήριξη των Ουκρανών. Παράλληλα, προσπάθησαν να «απεξαρτηθούν» από το ρωσικό φυσικό αέριο, πληρώνοντας το αμερικανικό LNG σε διπλή και τριπλή τιμή. Το αποτέλεσμα ήταν να οξυνθούν περαιτέρω τα προβλήματα του ήδη προβληματικού εγχειρήματος της ΕΕ.

Φαίνεται, όμως, ότι τα χειρότερα είναι μπροστά, ιδιαίτερα αν ο Τραμπ υλοποιήσει την προεκλογική του υπόσχεση και τελειώσει τον πόλεμο ή αποσύρει την αμερικανική στήριξη στο καθεστώς Ζελένσκι. Οι Ευρωπαίοι κινδυνεύουν να βρεθούν ηττημένοι, φτωχότεροι και στο έλεος των Ρώσων, χωρίς τους Αμερικανούς. Να μην αναφερθώ στην ελληνική κυβέρνηση και στις ανοησίες του κ. Μητσοτάκη για τη «σωστή πλευρά της Ιστορίας», που ενδέχεται να μας φέρουν απολογούμενους στη διεθνή κοινότητα, σε μια εποχή, μάλιστα, που υπάρχουν ανοιχτά γεωπολιτικά ζητήματα για τη χώρα.

Μοιάζει να έχουν μπλέξει οι Αμερικανοί την Ευρώπη σε έναν καβγά και τώρα να φεύγουν, αφήνοντάς τη σύξυλη. Είναι ακριβής αυτή η εικόνα;

Η απάντηση δεν μπορεί να είναι μονοσήμαντη. Κατ’ αρχάς, οι Ευρωπαίοι είχαν χώσει από νωρίς τη μύτη τους στην Ουκρανία. Η αντίδραση του κόσμου στην υπογραφή από τον ρωσόφιλο Πρόεδρο Γιανουκόβιτς της συμφωνίας σύνδεσης ΕΕ – Ουκρανίας το 2013 οδήγησε τους Ευρωπαίους στο να αποσύρουν την υποστήριξή τους σε αυτόν. Την επόμενη χρονιά (2014), ο νέος, επίσης ρωσόφιλος, Πρόεδρος Ποροσένκο υπέγραψε τη συμφωνία και οι ουκρανοί πολίτες απέκτησαν visa ελεύθερης διακίνησης στις χώρες της ΕΕ. Η Ρωσία, όπως είναι φυσικό, δεν μπορούσε να αφήσει αυτό το θέμα στην τύχη του. Υποδαύλισαν και στήριξαν τον πόλεμο που ξεκίνησαν οι κάτοικοι του Ντονμπάς για ανεξαρτησία από την Ουκρανία, ως έναν τρόπο να κρατήσουν τη χώρα υπό έλεγχο. Κάπου εκεί μπήκαν στο κάδρο οι Αμερικανοί και η εμπρηστική αίτηση ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Οι Ευρωπαίοι υπήρξαν θερμοί υποστηρικτές του σχεδίου, αν και οι Αμερικανοί δεν τους θεωρούσαν αρκετά αποφασιστικούς στην επιβολή ελέγχου στη χώρα.

Συμπερασματικά, Ρώσοι και Αμερικανοί δεν μπορούσαν να αφήσουν την Ουκρανία στην ΕΕ. Σε αυτό το πλαίσιο, οι Ευρωπαίοι συμμάχησαν με τους Αμερικανούς ώστε να ελέγξουν τη χώρα. Το αποτέλεσμα είναι ότι τώρα κοιτούν αμήχανα την προοπτική να τα βρουν οι Αμερικανοί με τους Ρώσους και αυτοί να… μείνουν με τον μουντζούρη.

Αυτή η εξέλιξη, βέβαια, εφόσον ολοκληρωθεί, θα έχει σημαντικές επιπτώσεις στη θέση της Ευρώπης στην ιμπεριαλιστική αλυσίδα. Οι Ευρωπαίοι θα αναγκασθούν να προχωρήσουν σε παραχωρήσεις προς τη Ρωσία αλλά και να πλησιάσουν την Κίνα. Διαφορετικά, θα αντιμετωπίσουν την προοπτική της διεθνούς περιθωριοποίησης. Βέβαια, μια τέτοια εξέλιξη θα περιπλέξει τα πράγματα και για τους Αμερικανούς. Όποια κι αν είναι τα όνειρα του κ. Τραμπ για μια εσωστρεφή αμερικανική οικονομία, σίγουρα χρειάζεται την Ευρώπη ως εμπορικό εταίρο, ιδιαίτερα όταν σχεδιάζει και φοροαπαλλαγές για τους έχοντες.

Οι μόνοι που έχουν να ωφεληθούν από την απόσυρση των Αμερικανών από την Ουκρανία είναι οι λαοί της Ευρώπης. Η εκκωφαντική αποτυχία του ευρωπαϊκού πολιτικού και επιχειρηματικού status quo που θα καταδειχθεί από αυτή την εξέλιξη θα δώσει φτερά στην αμφισβήτηση της κυρίαρχης πολιτικής και σε κοινωνικές διεκδικήσεις. Παράλληλα, θα βοηθήσει στη χειραφέτηση των ευρωπαϊκών χωρών από την αμερικανική επικυριαρχία. Γι’ αυτό και αμφιβάλλω για το εάν και πότε θα λάβει χώρα αυτή η εξέλιξη.

ΤΟ ΠΑΡΟΝ

Φωτό: facebook.com/DonaldTrump