Ξύπνησαν αργά και τρέχουν να προλάβουν τα τετελεσμένα
Του
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΤΣΑΚΑΛΟΥ
-Η επίσκεψη Χαφτάρ και ο κίνδυνος να μείνει στο τραπέζι το μνημόνιο Ερντογάν – Σαράζ
Να καλύψει το μεγάλο κενό που άφησε και η ίδια και η προηγούμενη κυβέρνηση στο κρίσιμο για τα εθνικά συμφέροντα κεφάλαιο της Λιβύης τρέχει τώρα η κυβέρνηση, με αποσπασματικές όμως κινήσεις, που δύσκολα θα μπορέσουν να οδηγήσουν σε οριστική ακύρωση των δύο τουρκολυβικών μνημονίων.
Η Ελλάδα δυστυχώς αιφνιδιάστηκε από την Τουρκία, παρά το γεγονός ότι τα μηνύματα είχαν έρθει εγκαίρως από την Τρίπολη και την Άγκυρα, αλλά η Αθήνα δεν κινήθηκε προληπτικά ώστε να ακυρώσει ή έστω να δυσκολέψει την προσπάθεια της Τουρκίας να προσεταιρισθεί την κυβέρνηση Σαράζ και να υλοποιήσει μέσω του μνημονίου τους περίφημους χάρτες που κράδαινε τον Νοέμβριο του 2018 ο τούρκος υπουργός Άμυνας Χουλουσί Ακάρ, μετά την επίσκεψή του στη λιβυκή πρωτεύουσα.
Από τον Αύγουστο, όταν ήδη η Ελλάδα ήταν σε φάση κυβερνητικής αλλαγής, σήμανε ο πρώτος συναγερμός, με το διάβημα διαμαρτυρίας της Λιβύης όσον αφορά την αδειοδότηση των ελληνικών οικοπέδων νοτιοδυτικά της Κρήτης σε μεγάλες ξένες εταιρείες, αλλά η συνάντηση του Νίκου Δένδια με τον λίβυο ομόλογό του τον Σεπτέμβριο στη Νέα Υόρκη λειτούργησε παραπλανητικά, καθώς θεωρήθηκε ότι δεν επίκειται κάποια μονομερής κίνηση από τη Λιβύη. Ίσως πλέον να ήταν ήδη αργά, καθώς ο Ερντογάν, υλοποιώντας ένα οργανωμένο σχέδιο, είχε ήδη προσφέρει σημαντική στήριξη –και πολιτική, αλλά κυρίως σε εξοπλισμό– στην κυβέρνηση της Τρίπολης, που αντιμετώπιζε την επίθεση του στρατηγού Χαφτάρ.
Για την Ελλάδα είναι μονόδρομος η μάχη για την ακύρωση του τουρκολιβυκού μνημονίου, καθώς όσο μένει στο τραπέζι θα αποτελεί βαθιά πληγή για τη χώρα και όχημα για την προβολή των τουρκικών διεκδικήσεων εις βάρος της Ελλάδας.
Με τον αποκλεισμό της Ελλάδας από τη Διάσκεψη του Βερολίνου, με απαίτηση και της Τουρκίας αλλά και επειδή η Μέρκελ δεν ήθελε να… ενοχλήσει τον Ερντογάν, ο οποίος εκβιάζει το Βερολίνο με το Μεταναστευτικό, η Αθήνα δεν είχε άλλη επιλογή από το να αναλάβει άλλου είδους πρωτοβουλίες για να εκφρασθούν οι ελληνικές θέσεις στην ειρηνευτική Διάσκεψη.
Και πέραν της συνεννόησης με τη Γαλλία και την απαίτηση προς τη Γερμανία να εκφράσει την ευρωπαϊκή θέση, που προβλέπει την ακυρότητα των δύο μνημονίων, αποφασίσθηκε να έρθει μυστικά στην Αθήνα ο Χαφτάρ, ώστε να του ζητηθεί να επιμείνει κατά τη διάρκεια των συνομιλιών στη θέση του για ακύρωση των δύο μνημονίων.
Κατά τη διάρκεια της συνομιλίας του με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και τον Νίκο Δένδια, σύμφωνα με πληροφορίες, ο λίβυος στρατηγός τόνισε ότι «ο λιβυκός λαός θα πρέπει να αφεθεί να αποφασίσει για το μέλλον του μέσω μιας πανεθνικής συνέλευσης, χωρίς αποκλεισμούς», κατήγγειλε τον «αρνητικό παρεμβατικό ρόλο της Τουρκίας» και δήλωσε ότι «αμφότερα τα μνημόνια Σαράζ – Τουρκίας είναι άκυρα, επειδή αντιβαίνουν στο διεθνές δίκαιο αλλά και επειδή έχουν υπογραφεί από κυβέρνηση που δεν έχει την προς τούτο νομιμοποίηση». Αυτή η τοποθέτηση ικανοποιεί την Αθήνα, καθώς ένας σημαντικός παράγοντας της λιβυκής κρίσης έχει την ίδια προσέγγιση με την Ελλάδα σε αυτό το μείζον ζήτημα.
Αυτό βεβαίως δεν σημαίνει ότι αυτομάτως όταν τεθεί το ζήτημα από τον κ. Χαφτάρ θα καταργηθούν τα δύο μνημόνια, καθώς είναι προφανές ότι θα υπάρξουν σοβαρές αντιδράσεις και από την Τουρκία και από την άλλη πλευρά στη Λιβύη, τον κ. Σαράζ.
Αυτή θα είναι πάντως μια μακρά διαδικασία και μέχρι τότε η Ελλάδα θα έχει να αντιμετωπίσει καθημερινές προκλήσεις και προσπάθειες της Τουρκίας να προκαλέσει τετελεσμένα.
Ήδη ο Ερντογάν τις τελευταίες ημέρες έχει δώσει το στίγμα των προθέσεών του.
Δήλωσε ότι ο αγωγός EastMed δεν μπορεί να κατασκευασθεί χωρίς την άδεια της Τουρκίας γιατί η χάραξή του διέρχεται μέσα από την περιοχή που θεωρεί πλέον «τουρκική υφαλοκρηπίδα» βάσει του παράνομου μνημονίου. Προχώρησε, δε, ακόμη περισσότερο, αναγγέλλοντας ότι εντός του 2020 θα εκδοθούν άδειες ερευνών και θα σταλεί στην ίδια περιοχή το ερευνητικό σκάφος «Oruc Reis» για σεισμογραφικές έρευνες.
Μια κίνηση η οποία σαφώς θα προκαλέσει σοβαρή κρίση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Μεγάλη κινητικότητα όμως καταγράφεται τις τελευταίες ημέρες από πλευράς Τουρκίας και στην κυπριακή ΑΟΖ.
Τα δύο γεωτρύπανα «Yavuz» και «Fatih» αποχώρησαν και επέστρεψαν σε τουρκικό λιμάνι έπειτα από εβδομάδες που διήρκεσαν οι απόπειρές τους για παράνομες γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα. Την Παρασκευή το απόγευμα όμως η Τουρκία εξέδωσε NAVTEX με την οποία δεσμεύει μέχρι και τον Μάιο μια περιοχή στο νότιο μέρος της Κύπρου, εντός του οικοπέδου 8, για παράνομη γεώτρηση.
Το οικόπεδο 8 έχει παραχωρηθεί στην κοινοπραξία Total/Eni και η Άγκυρα είναι προφανές ότι επιδιώκει να δοκιμάσει τις αντοχές των δύο εταιρειών και των χωρών από τις οποίες προέρχονται. Βέβαια, η αναγγελία εκδόθηκε λίγες ώρες αφότου είχε ανακοινωθεί ότι το γαλλικό αεροπλανοφόρο «Σαρλ ντε Γκολ» πλέει προς την Ανατολική Μεσόγειο και μάλιστα ελληνική φρεγάτα θα συνεργάζεται με τα γαλλικά σκάφη για την ασφάλειά του. Ερωτηματικά προκαλούν όμως και οι κινήσεις του ερευνητικού σκάφους «Oruc Reis», για το οποίο η Τουρκία εξέδωσε NAVTEX για έρευνες εντός της κυπριακής ΑΟΖ.
Ωστόσο, μία ημέρα μετά το σκάφος επέστρεψε σε τουρκικό λιμάνι, προκαλώντας ανησυχία, μια και την ίδια ημέρα ο κ. Ερντογάν ανέφερε ότι το προορίζει για παράνομες έρευνες στην ελληνική υφαλοκρηπίδα ανατολικά της Ρόδου και της Κρήτης, την περιοχή, δηλαδή, που αφορά το μνημόνιο Τουρκίας – Λιβύης.
Για την Ελλάδα τώρα μόλις αρχίζει η σκληρή δοκιμασία, που δεν έχει καμιά σχέση με τις συνεχιζόμενες προκλήσεις εις βάρος της Κύπρου.
Με μία όμως, αλλά σημαντική διαφορά: Η Κύπρος δεν διαθέτει Ναυτικό, ενώ, αντιθέτως, η Ελλάδα διαθέτει και μάλιστα ισχυρό και δεν μπορεί παρά να το χρησιμοποιήσει για την προάσπιση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας.