Λ. Μενδώνη: Προστασία πολιτιστικής κληρονομιάς χωρίς να κινδυνέψει η επένδυση

Αυτό που πρέπει να κάνουμε στο Ελληνικό όσο και σε άλλα επενδυτικά προγράμματα, δημόσια και ιδιωτικά έργα, είναι να προστατέψουμε τα στοιχεία της πολιτιστικής κληρονομιάς χωρίς όμως να εμποδίζεται η επένδυση, τόνισε η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη μιλώντας στον ΣΚΑΪ.

Ακολουθεί η συνέντευξη:

Άρης Πορτοσάλτε: Καλημέρα σας. Όλοι μαζί καλημερίζουμε την κ. Λίνα Μενδώνη, υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού. Κυρία Μενδώνη, καλημέρα σας. Σιδεροκέφαλη.

Λίνα Μενδώνη: Καλημέρα σας, κ. Πορτοσάλτε. Ευχαριστώ πάρα πολύ. Σας ευχαριστώ.

Α.Π. Καλή επιτυχία, σας εύχομαι, εκ των προτέρων, στο έργο σας. Να επιτύχετε και να αποδώσετε. Αυτό περιμένουμε οι περισσότεροι.

Λ.Μ. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ. Σας ευχαριστώ πολύ.

Α.Π. Σας κάλεσα κ. Μενδώνη, για να ακούσουμε δυο τρία πραγματάκια περί της προσπάθειας στο κέντρο της Αθήνας, για την ενοποίηση του Αρχαιολογικού Μουσείου, του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, και του Ακροπόλ. Δίνεται μία αίσθηση ότι… αλλά ας το αφήσουμε αυτό. Πείτε μας. Μια αίσθηση ως προς το αν θα μείνει ή όχι η Σχολή Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ στο Μετσόβιο. Αλλά αυτό, ας το αφήσουμε. Θα σας το ρωτήσω στη συνέχεια. Ας δούμε λίγο αυτό που πρόκειται να γίνει. Τι είναι; Τι θα είναι ακριβώς;

Λ.Μ. Ξέρετε πάρα πολύ καλά ότι το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο είναι το σημαντικότερο Μουσείο στο είδος του. Θα τολμούσα να πω ότι είναι διεθνώς το σημαντικότερο Μουσείο στο είδος του. Αυτή τη στιγμή οι πολυτιμότατες συλλογές του Μουσείου εκτίθενται μεν, αλλά εκτίθενται σε ένα περιορισμένο χώρο και εκτίθεται ένα πολύ μικρό μέρος τους. Επομένως, το αρχικό σχέδιο είναι η εν υπογείω επέκταση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, ώστε να αποκτήσει τον απαραίτητο χώρο, για να εκτεθούν επιστημονικά μουσειογραφικά σωστά τα εκθέματά του, και συγχρόνως οι εκθέσεις του να είναι εύληπτες, κατανοητές και να μπορούν να ψυχαγωγούν, με την αρχαία σημασία του όρου, τους επισκέπτες. Επομένως, το πρώτο σημείο είναι η εν υπογείω επέκταση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου.

Α.Π. Να φανταστούμε ένα χώρο που θα απλώνεται κάτω από την οδό Πατησίων και θα ενώσει όλο αυτόν το χώρο. Και την Τοσίτσα, δηλαδή;

Λ.Μ. Επί της ουσίας είναι κάτω από το προκήπιο. Δηλαδή, την πλατεία που είναι μπροστά από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και αυτό πλέον θα το υποδείξουν οι αρχιτέκτονες εάν θα χρειαστεί να είναι και ένα τμήμα της Τοσίτσα. Πάντως, με αυτή τη δυνατότητα, με αυτόν τον σχεδιασμό, μάλλον, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο διπλασιάζει τους χώρους του.

Α.Π. Φαντάζομαι και θα επέλθει και στο Αρχαιολογικό Μουσείο η σύγχρονη αντίληψη για την παρουσίαση των εκθεμάτων.

Λ.Μ. Ακριβώς. Είναι αυτό ακριβώς που σας είπα. Η σύγχρονη μουσειογραφική, μουσειολογική προσέγγιση. Συγχρόνως, το Ακροπόλ, το οποίο είναι ένα κτήριο ιδιοκτησίας του υπουργείου Πολιτισμού, έχει αποκατασταθεί, πλέον, τα τελευταία χρόνια. Δεν έχει λειτουργήσει ακόμα. Μπορεί, θα φιλοξενήσει δράσεις σύγχρονου πολιτισμού. Αυτό το είχε αποφασίσει το Υπουργείο Πολιτισμού, ήδη, από το 2014. Όμως, διαθέτει υποδομές που μπορούν να εξυπηρετήσουν το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, όπως ένα πολύ μεγάλο πωλητήριο του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων, που έχει προβλεφθεί, από τις μελέτες αποκατάστασης του. Και δεύτερο παράδειγμα, το εστιατόριο το οποίο είχε το ξενοδοχείο, και το οποίο έχει προβλεφθεί να λειτουργήσει στον τελευταίο όροφο, έχει μία πάρα πολύ ενδιαφέρουσα θέα της πόλης και φτάνει μέχρι την Ακρόπολη. Αυτά είναι βασικές υποδομές, που το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο δια της υπογειοποιήσεως και ενοποιήσεως με το Ακροπόλ, μπορεί να τις χρησιμοποιήσει. Τελειώνουμε με το Εθνικό Αρχαιολογικό.

Α.Π. Πάμε στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο;

Λ.Μ. Το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Έχουμε το παλαιότερο Μουσείο και έχουμε την ιστορικότερη αρχιτεκτονική σχολή. Η βούληση είναι να παραμείνει η αρχιτεκτονική σχολή στους χώρους της. Το έχω πει αρκετές φορές. Η αρχιτεκτονική ως τέχνη, παράγει πολιτισμό. Και μάλιστα, έναν πολύ δυναμικό πολιτισμό.

Α.Π. Άρα δεν υπάρχει θέμα υπαναχωρήσεως;

Λ.Μ. Όχι, δεν υπάρχει θέμα υπαναχωρήσεως.

Α.Π. Άρα, δεν έχει τεθεί ποτέ ότι θα γίνει μεταφορά;

Λ.Μ. Ποτέ, ποτέ.

Α.Π. Όσοι το λέγαμε κάναμε λάθος, μεταξύ αυτών και εγώ. Ναι. Ορίστε, παρακαλώ.

Λ.Μ. Λοιπόν,  αυτό το οποίο θέλουμε, είναι να αναγεννηθεί, για να χρησιμοποιήσω την ίδια λέξη που έχουμε χρησιμοποιήσει και τις προηγούμενες ημέρες και το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Προφανώς, έτσι όπως οι πρυτανικές αρχές, οι αρχές του Πολυτεχνείου, η Αρχιτεκτονική Σχολή το επιθυμεί. Θέλουμε να συλλειτουργήσουν οι δύο χώροι. Να συλλειτουργήσουν, να αναπτύξουν συνέργειες. Να ανοίξουν στην πόλη. Καταλαβαίνετε ότι θα είναι πάρα πολύ ενδιαφέρον για τον φοιτητή της Αρχιτεκτονικής, ο οποίος θα μπαίνει μέσα σε αυτόν τον υπερτοπικό πολιτιστικό πόλο. Θα μπορεί να επικοινωνήσει με το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Θα μπορέσει να δει στα κτήρια του Πολυτεχνείου- εφόσον το Πολυτεχνείο το επιθυμεί- σειρά εκτεθειμένων θησαυρών που ανήκουν στην αρχιτεκτονική σχολή.

Α.Π. Και δεν θα είναι πια μια Σχολή, το Πολυτεχνείο μας, υπό κατάληψη. Φαντάζομαι.

Λ.Μ. Προφανώς. Αυτό όλο δεν μπορεί να γίνει εάν προηγουμένως δεν έχει λειτουργήσει, δεν έχει αποκατασταθεί η λειτουργία του χώρου.

Α.Π. Μπορεί αυτή η σήραγγα να βγει υπόγεια, να βγει και στο ΕΜΠ σε κάποια γωνιά του;

Λ.Μ. Αυτό θα το δείξουν οι μελέτες. Δεν είναι η δουλειά μου, δεν θέλω να προκαταλάβω τους αρχιτέκτονες οι οποίοι θα ασχοληθούν.

Α.Π. Τις μελέτες, το κόστος τους το αναλαμβάνει το Ίδρυμα Νιάρχος;

Λ.Μ. Ναι, το είπε άλλωστε και ο Πρωθυπουργός στις προγραμματικές δηλώσεις. Οι μελέτες θα εκπονηθούν από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.

Α.Π. Έχουν μπει πλαίσια χρονικά για όλο αυτό το σχέδιο;

Λ.Μ. Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε σε συνεργασία με το Ίδρυμα προκειμένου να ξεκινήσει η μελέτη σκοπιμότητας, ξεκινώντας πάντα από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

Α.Π. Τίθενται ζητήματα διαθήκης, θέματα που σκαλώνουν στη διαθήκη του ευεργέτου Τοσίτσα αναφορικώς με το ΕΜΠ;

Λ.Μ. Με το ΕΜΠ υπάρχει η διαθήκη των ευεργετών εκ Μετσόβου, που επιθυμούν τον συγκεκριμένο χώρο να λειτουργήσει ως εκπαιδευτικό ίδρυμα. Αυτό δεν αλλάζει. Από τη στιγμή που το ΕΜΠ παραμένει, οι λειτουργίες της Αρχιτεκτονικής Σχολής παραμένουν, δεν τίθεται θέμα σύγκρουσης με τη βούληση του δωρητή.

Α.Π. Αυτό είναι το ένα σκέλος, θα παρακολουθούμε την εξέλιξη… σε πρώτη φάση είναι αυτό, δεν υπάρχει κάτι άλλο;

Λ.Μ. Δεν υπάρχει κάτι άλλο. Αυτό είναι. Αυτή τη στιγμή ξεκινάμε με τη μελέτη σκοπιμότητας, η οποία θα μας οδηγήσει σε χρονοδιαγράμματα και σε κόστη. Είναι επιπόλαιο να λέμε τώρα, στο ξεκίνημα, ότι ξέρουμε πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα. Όχι, πρέπει να γίνουν συστηματικά.

Α.Π. Να περιμένουμε τη μελέτη, να τελειώσει σε κανένα χρόνο…

Λ.Μ. Όχι είναι μελέτη που μπορεί να τελειώσει σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα.

Α.Π. Δεύτερον. Εκμετάλλευση των πρώην Ανακτόρων…

Λ.Μ. Θα μου επιτρέψετε να σας πω, ανάδειξη, αξιοποίηση και εκμετάλλευση. Ο στόχος είναι το Τατόι, το οποίο το γνωρίζετε πάρα πολύ καλά και ο σταθμός έχει επενδύσει πολλά πράγματα στο να αναβιώσει το Τατόι, στην ουσία είναι μια πολιτιστική ιστορική οντότητα. Ένα σύνολο. Δεν πρέπει να το βλέπουμε μεμονωμένα, το Ανάκτορο ή το τάδε κτίριο ή τον χώρο, τα στρέμματα, της γεωργικής γης που είναι γύρω του. Το Τατόι είναι ενιαία ιστορική οντότητα, η οποία έτσι πρέπει να συντηρηθεί, να αναδειχτεί και να μπορέσει να αποδώσει χρήματα για τον ίδιο τον χώρο και από κει και πέρα να προσδώσει μια ιδιαίτερη υπεραξία στην Αττική, στο κομμάτι που βρίσκεται.

Α.Π. Αυτό θα γίνει πάλι με μια άλλη μελέτη για να δείτε πώς…

Λ.Μ. Κοιτάξτε,σ το Τατόι αυτή τη στιγμή, 27 κτίρια έχουν κηρυχθεί ιστορικά μνημεία από το Υπουργείο Πολιτισμού, από το 2003. Εκεί υπάρχει μια προετοιμασία, οι υπηρεσίες του Υπουργείου έχουν εκπονήσει μελέτες για κάποια κτίρια, ο Σύλλογος Φίλων του πρώην βασιλικού κτήματος στο Τατόι έχει προσφέρει μελέτες στο Υπουργείο στα άλλα 3 ή 4 κτίρια. Οι  μελέτες ακόμα δεν έχουν αδειοδοτηθεί, αν και έχουν δοθεί στο Υπουργείο πριν από 3 – 4 χρόνια. Υπάρχει η μελέτη του ανακτόρου σε επίπεδο αρχιτεκτονικής μελέτης, που έχει εκπονηθεί και αδειοδοτηθεί από το Υπουργείο Πολιτισμού. Θα ξεκινήσει ελπίζω τον επόμενο μήνα η μελέτη για τα στατικά και τα ηλεκτρομηχανολογικά ώστε να μπορέσουν  να ξεκινήσουν εργασίες που θα αποκαταστήσουν τα κτίρια. Αυτό είναι το ένα μέρος. Το δεύτερο σημείο είναι ότι θα πρέπει να γίνουν μερικές τροποποιήσεις στο θεσμικό πλαίσιο που υπάρχει μετά την έκδοση των δύο Προεδρικών Διαταγμάτων από το υπουργείο Περιβάλλοντος το 2007 και το 2008, πρέπει σε ένα βαθμό να ξεκαθαριστούν οι χρήσεις γης, ακριβώς για να αντιμετωπίσουμε το θέμα της ενιαίας ιστορικής οντότητας που είναι το συγκρότημα. Αυτό είναι κάτι για το οποίο έχουν δοθεί ήδη οι κατευθύνσεις και θα γίνει σχετικά σύντομα. Από εκεί και πέρα είναι το κομμάτι των λοιπών κτιρίων, τα οποία μπορούν και πρέπει κατά τη γνώμη μου, να αναπτυχθούν μέσω συμπράξεων ιδιωτικού και δημοσίου τομέα. Τι εννοώ: Το βουστάσιο για παράδειγμα, υπάρχει ήδη ενδιαφέρον να αποκατασταθεί, προφανώς με τις προδιαγραφές του υπουργείου Πολιτισμού, από ιδιώτες, οι οποίοι θέλουν να αναβιώσουν τη λειτουργία του βουστασίου. Άρα μέσα στα 44 χιλιάδες στρέμματα που είναι το κτήμα, να μπορέσει να αξιοποιηθεί και να ενεργοποιηθεί ξανά η κτηνοτροφική παραγωγή. Αντίστοιχες προτάσεις υπάρχουν για το οινοποιείο. Υπάρχει το ξενοδοχείο «Τατόιο», το οποίο πρέπει να αποκατασταθεί, μια εξαιρετικά υψηλής ποιότητας ξενοδοχειακή μονάδα. Προφανώς αυτό δεν μπορεί να το διαχειριστεί το κράτος. Εδώ πρέπει το κράτος να συμπράξει με ιδιώτη.

Α.Π. Πολύ ωραία. Φανερά, δημόσια και όλα υπό το φως του ήλιου.

Λ.Μ. Με όλες τις διαδικασίες που προβλέπονται από τους νόμους.

Α.Π. Τελευταία ερώτηση κυρία Μενδώνη. Επειδή το θέμα του Τατοΐου θα το συζητήσω με δύο προσκεκλημένους στη συνέχεια, με τον κύριο Σταματόπουλο και τον κύριο Κουτσαβλή την επόμενη ώρα…

Λ.Μ. Με εξαιρετικά μεγάλη συμβολή ο καθένας στον τομέα του. Και άριστοι συνεργάτες.

Α.Π. Και εσείς είστε επίτιμο μέλος στον Σύλλογο των Φίλων.

Λ.Μ. Με έχουν τιμήσει με αυτόν τον τίτλο, του επίτιμου μέλους. Αλλά για μένα και οι δύο είναι πολύτιμοι συνεργάτες.

Α.Π. Αυτό που συζητούμε μεταξύ μας οφείλεται σε αυτούς τους δύο ανθρώπους πρωτίστως κυρία Μενδώνη.

Λ.Μ. Βεβαίως. Δεν ξεχνώ τη συμβολή του κυρίου Σταματόπουλου στην ιστορική τεκμηρίωση για τον χαρακτηρισμό των κτιρίων το 2003 -είχα την τιμή τότε να προεδρεύω στο Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων- και ο κύριος Κουτσαβλής, ο οποίος τα τελευταία 12-15 χρόνια, έχει αφιερώσει όλη του την ενέργεια στην προσπάθειά του να συντηρηθεί και να αποκατασταθεί το κτήμα.

Α.Π. Εμείς στο πλαίσιο του «Όλοι Μαζί Μπορούμε» έχουμε κάνει ξεναγήσεις με τον κύριο Κουτσαβλή, οπότε ένα μέρος του ακροατηρίου μας έχει ξεναγηθεί εκεί.

Λ.Μ. Και εγώ έχω ξεναγηθεί από τον κύριο Κουτσαβλή.

Α.Π. Το τελευταίο κυρία Μενδώνη, για να κλείσουμε, είναι το εξής. Αλήθεια, ποιοι είναι οι πολιτιστικοί θησαυροί που προστατεύονται στο αεροδρόμιο του Ελληνικού;

Λ.Μ. Έχουν κηρυχθεί ως Νεώτερα Μνημεία τέσσερα κτίρια. Και υπάρχει μία κήρυξη κάποιων εκατοντάδων στρεμμάτων, ευτυχώς όχι υπερβολικά μεγάλη, όπου στο σημείο εκείνο εντοπίζονται αρχαιολογικά ευρήματα. Πρέπει να σας πω ότι όταν έγιναν διάφορα έργα κατά καιρούς, από τον πόλεμο και μετά στον χώρο του πρώην Ελληνικού, έχουν εντοπιστεί αρχαιολογικά ευρήματα. Και το Ελληνικό, η λέξη Ελληνικό, το τοπωνύμιο, οφείλεται ακριβώς στην ύπαρξη αρχαιολογικών ευρημάτων, Επίσης, όταν έγινε το έργο του τραμ και εκεί βρέθηκαν αρχαία. Είναι όμως αρχαία τα οποία είναι διαχειρίσιμα. Δεν είναι κακό να υπάρχουν κάπου αρχαία.

Α.Π. Μέσα στο πάρκο να έχουμε κάπου και έναν αρχαιολογικό χώρο. Γιατί όχι;

Λ.Μ. Ακριβώς. Το κακό είναι να εργαλειοποιούνται τα αρχαία, να εργαλειοποιούνται τα μνημεία…

Α.Π. Με πρόφαση για να μη γίνει παρακάτω η δουλειά.

Λ.Μ. Νομίζω ότι μπορούν και πρέπει, να συνδυάζονται και τα δύο,

Α.Π. Ο συνάδελφός σας ο υπουργός κ. Γεωργιάδης μας έλεγε στις αρχές της εβδομάδας ότι είναι και τα αεροσκάφη που έμειναν από την Ολυμπιακή, μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς που πρέπει να προστατευθεί;

Λ.Μ. Είναι τέσσερα αεροσκάφη, τα οποία συζητήθηκαν την Πέμπτη, αν δεν κάνω λάθος, προ των εκλογών, στο Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων, χαρακτηρίστηκαν ως μνημεία, δεν έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία, είναι κάτι το οποίο θα επαναφέρουμε στο Συμβούλιο.

Α.Π. Έχουμε μία εκκρεμότητα να συζητήσουμε τι θα γίνει με τη διαχείριση του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων.

Λ.Μ. Όποτε θέλετε θα το συζητήσουμε. Ελπίζω ότι τις επόμενες μέρες θα υπάρξει νέα Διοίκηση η οποία θα ξεκινήσει τον προγραμματισμό.