Κ. Μελάς: Οι ευρωεκλογές και η Ελλάδα
Του
ΚΩΣΤΑ ΜΕΛΑ
Καθηγητή Οικονομίας
Στην Ελλάδα, το 2019 είναι μια χρονιά που θα σημαδευθεί τουλάχιστον από τρεις εκλογικές αναμετρήσεις (εθνικές, δημοτικές – περιφερειακές και ευρωεκλογές), ενώ υπάρχει το ενδεχόμενο για μια εθνική εκλογική αναμέτρηση στις αρχές του 2020, εάν η Βουλή δεν καταστεί δυνατόν να εκλέξει Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
Οι συνεχόμενες εκλογικές αναμετρήσεις είναι πολύ πιθανό να αυξήσουν την αβεβαιότητα. Ο εκλογικός κύκλος είναι σημαντικός παράγοντας στη διαμόρφωση του οικονομικού κλίματος. Ο επιχειρηματικός κόσμος αλλά και τα νοικοκυριά ενδεχομένως να μεταθέσουν επενδυτικές ή καταναλωτικές δαπάνες για το μέλλον.
Συνεπώς, η επικρατούσα αβεβαιότητα επηρεάζει την οικονομική συμπεριφορά των ατόμων, που συνήθως αποτυπώνεται σε μια πιο συγκρατημένη επενδυτική και καταναλωτική δαπάνη.
Όμως η Ελλάδα, ως μέλος της ΕΕ και της Ευρωζώνης, επηρεάζεται από όλα τα συμβαίνοντα στην Ένωση.
Το 2019 σίγουρα θα είναι ένα δύσκολο, όσο και ενδιαφέρον έτος για την ΕΕ αλλά και για την Ευρωζώνη. Τα ζητήματα που θα πρέπει να αντιμετωπισθούν από τους ηγέτες των 28 ευρωπαϊκών χωρών, αλλά κυρίως από τις μεγάλες και ισχυρές ευρωπαϊκές χώρες, οι οποίες έχουν τον πρώτο λόγο στις αποφάσεις, είναι αρκετά, διαφορετικών ειδών αλλά και αλληλεξαρτώμενα μεταξύ τους. Πρόκειται για ζητήματα πολιτικής και οικονομικής φύσεως.
Το κύριο πολιτικό πρόβλημα συνιστούν οι επερχόμενες ευρωεκλογές του Μαΐου. Η αναμενόμενη εκλογική πτώση των δύο κυρίαρχων μέχρι σήμερα ομάδων, Χριστιανοδημοκρατών και Σοσιαλιστών, με την παράλληλη άνοδο των ακροδεξιών – ευρωσκεπτικιστικών δυνάμεων, πιθανότατα θα οδηγήσει σε αναδιάταξη των δυνάμεων του Ευρωκοινοβουλίου. Η εκλογή του νέου προέδρου του σώματος αποτελεί ως εκ τούτου σημαντικό ζήτημα, λόγω και των σχετικά διευρυμένων αρμοδιοτήτων του Ευρωκοινοβουλίου. Την ίδια περίοδο θα πρέπει να τοποθετηθεί και ο νέος επικεφαλής οικονομολόγος στην ΕΚΤ (σε αντικατάσταση του Πίτερ Πράετ), που αποτελεί το πρώτο δείγμα για το πώς θα πορευθεί η τράπεζα τα επόμενα έτη.
Το φθινόπωρο (μεταξύ Οκτωβρίου και Νοεμβρίου) η ΕΕ θα πρέπει να προχωρήσει στην τοποθέτηση νέων προσώπων στα τρία βασικά της όργανα, στην προεδρία της Ένωσης, στην προεδρία της Επιτροπής (και των επιτρόπων) και στην προεδρία της ΕΚΤ, σε αντικατάσταση των Τουσκ, Γιούνκερ και Ντράγκι. Γίνεται κατανοητό ότι πρόκειται για ζητήματα άκρως σημαντικά, τα οποία αφορούν τα υψηλότερα αξιώματα της Ένωσης και κατά συνέπεια την πολιτική που θα ακολουθηθεί την επόμενη πενταετία.
Αναμένεται, εκ των πραγμάτων, όπως συμβαίνει πάντοτε στην Ένωση, συνδιαλλαγή και σύγκρουση μεταξύ των χωρών μέχρι την οριστικοποίηση και την εγκαθίδρυση των νέων οργάνων, γεγονός που θα μεγαλώσει τις υπάρχουσες αβεβαιότητες. Το θέμα του Brexit θα εξακολουθήσει να ταλανίζει την ΕΕ και το 2019 και κανείς δεν είναι σε θέση να προβλέψει πώς θα καταλήξει. Αυτονόητο είναι ότι όλες αυτές οι εξελίξεις θα επηρεάσουν τη χώρα μας, η οποία αποτελεί τον αδύναμο κρίκο της Ένωσης αυτήν τη στιγμή, λόγω των πολλαπλών προβλημάτων που αντιμετωπίζει.
Σε ό,τι αφορά τα οικονομικά προβλήματα, κίνδυνοι μπορεί να προκύψουν από ενδεχόμενη περαιτέρω επιβράδυνση του ρυθμού ανόδου της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας το 2019, λόγω της αύξησης του εμπορικού προστατευτισμού, των γεωπολιτικών κινδύνων και ευπαθειών στις αναδυόμενες οικονομίες.
Σε συνδυασμό μάλιστα με πιθανές αναταράξεις στις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές, καθώς και με το ενδεχόμενο μιας μη συντεταγμένης αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Brexit) η οικονομική αβεβαιότητα επιτείνεται. Η επιβράδυνση της ευρωπαϊκής οικονομίας αποτελεί σημαντική πηγή ανησυχίας, που, σε συνδυασμό με την αυξημένη αβεβαιότητα σχετικά με το Brexit, ενδέχεται να επιδράσει αρνητικά στην άνοδο των ελληνικών εξαγωγών και του τουρισμού.
Στη ζώνη του ευρώ η επιβράδυνση το 2019 προβλέπεται πλέον σημαντικά μεγαλύτερη έναντι των προηγούμενων προβλέψεων, καθώς, σύμφωνα με τις μακροοικονομικές προβολές των εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ, ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ αναμένεται να υποχωρήσει σε 1,1% το 2019 από 1,9% το 2018, ως αποτέλεσμα ενός συνδυασμού εσωτερικών αλλά και διεθνών παραγόντων, οι οποίοι αποτελούν ανασχετικούς παράγοντες τόσο στην εγχώρια ζήτηση όσο και στις εξαγωγές της ζώνης του ευρώ.
Ο πληθωρισμός προβλέπεται να διαμορφωθεί σε 1,2% το τρέχον έτος, έναντι 1,7% το 2018. Η οικονομική πολιτική αναμένεται να παραμείνει υποβοηθητική της ανάπτυξης, καθώς η νομισματική πολιτική θα εξακολουθήσει να είναι εξαιρετικά διευκολυντική, αλλά και η δημοσιονομική πολιτική προβλέπεται να είναι ελαφρώς επεκτατική το 2019.
Ο εμπορικός προστατευτισμός και η αβεβαιότητα ως προς την εξέλιξη των εμπορικών διαπραγματεύσεων μεταξύ των ΗΠΑ και των κυριότερων εμπορικών εταίρων τους εκτιμάται ότι είναι η κυριότερη αιτία της υποχώρησης των ρυθμών ανάπτυξης αλλά και των κινδύνων για τις προοπτικές της παγκόσμιας και της ευρωπαϊκής οικονομίας.
Άλλοι οικονομικοί και γεωπολιτικοί κίνδυνοι είναι το υψηλό δημόσιο και ιδιωτικό χρέος πολλών αναδυόμενων αλλά και προηγμένων οικονομιών, έντονες διακυμάνσεις στις χρηματοπιστωτικές αγορές, καθώς και το ενδεχόμενο ενός Brexit χωρίς συμφωνία. Αντίθετα, η υποχώρηση των διεθνών τιμών του πετρελαίου είναι, γενικά, ενισχυτική της οικονομικής δραστηριότητας και αναμένεται να μετριάσει την επιβράδυνση.