Ποια ήταν, τελικά, η προσφορά του Κωνσταντίνου Καραμανλή
Πώς την αποτιμούν δύο στενοί συνεργάτες του, ο σημερινός Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος και ο πρώην υπουργός Εξωτερικών και πρόεδρος του Ιδρύματος «Κωνσταντίνος Καραμανλής» Πέτρος Μολυβιάτης, είκοσι χρόνια από τον θάνατο του Κ. Καραμανλή, ο οποίος ξεκίνησε από απλός βουλευτής και έφθασε μέχρι το κορυφαίο αξίωμα της χώρας, του Προέδρου της Δημοκρατίας, έχοντας στο ενεργητικό του την κατάργηση της μοναρχίας – βασιλείας.
Σε όλη τη διαδρομή του μόνιμη πυξίδα του είχε τα… ύστερα. Να αφήσει ισχυρό αποτύπωμα το διάβα του στην Ιστορία. Και σε μεγάλο βαθμό το πέτυχε. Διαχωρίζονται, βέβαια, οι δύο μεγάλοι σταθμοί, της ΕΡΕ και της Νέας Δημοκρατίας, η προ χούντας πολιτική θητεία του και η μετά, όπου ήταν έντονη η… μετάλλαξή του από την «εξορία» του στη Γαλλία, μετά τη διαμάχη του με τα Ανάκτορα και προσωπικά με τη Φρειδερίκη, η κατάληξη της οποίας ήταν το τέλος του βασιλικού… πολιτεύματος.
Από το αφιέρωμα που είχε την προηγούμενη Κυριακή η «Καθημερινή» παραθέτουμε αποσπάσματα από το άρθρο του κ. Προκόπη Παυλόπουλου με τίτλο «Το ‘‘προμηθεϊκό’’ ηγετικό πρότυπο του Κων. Καραμανλή» και από το άρθρο του κ. Πέτρου Μολυβιάτη με τίτλο: «Η ευρωπαϊκή πολιτική που δικαιώθηκε».
Προκόπης Παυλόπουλος,
Πρόεδρος της Δημοκρατίας
Ποιος ο λόγος της αδιάκοπης αμφισβήτησής του από τους αντιπάλους του
«Ορισμένοι, και κατεξοχήν οι νεότεροι, δικαιούνται να διερωτώνται –και μάλλον διερωτάτο, όπως μπορώ να γνωρίζω, ενδομύχως και ο ίδιος– ποιος ο λόγος της, σχεδόν αδιάκοπης, αμφισβήτησής του από τους αντιπάλους του, καθώς και ποιος ο λόγος που, ως και μεγάλο μέρος του εκλογικού σώματος, σε συγκεκριμένες κρίσιμες στιγμές για την πορεία του λαού και του έθνους μας, “του γύρισε την πλάτη”. Η απάντηση είναι σχετικώς απλή: Το ηγετικό πρότυπο που είχε επιλέξει ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, αφότου εισήλθε στον πολιτικό στίβο και, ιδίως, κατά την άσκηση των πρωθυπουργικών του καθηκόντων, ήταν το ‘‘προμηθεϊκό’’. Δωρικός, έως αμφισημίας, στον πολιτικό του λόγο, ευθέως αντίθετος προς κάθε μορφή δημαγωγίας και λαϊκισμού, επέλεξε υψηλούς στόχους για την Ελλάδα. Στόχους, που απαιτούσαν πραγματικό μόχθο για την επίτευξή τους και σηματοδοτούσαν, πολλές φορές, έναν μακρύ και ανηφορικό δρόμο αφοσίωσης και δημιουργίας.
Οι δύο περίοδοι της πρωθυπουργίας του μαρτυρούν αψευδώς:
Α. Κατά την πρώτη περίοδο, που διήρκεσε από το 1955 ώς το 1963, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής έδωσε έμφαση στην κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη και ανασυγκρότηση του τόπου. Τα ερείπια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και της Κατοχής, καθώς και της τραγωδίας του εμφυλίου πολέμου, ήταν ακόμη άκρως εμφανή το 1955.
Για τη νοοτροπία, λοιπόν, του Κωνσταντίνου Καραμανλή ήταν σχεδόν φυσικό η προσπάθεια των κυβερνήσεών του να στραφεί στη διασφάλιση της οικονομικής ανάπτυξης, η οποία αποτέλεσε, όπως απέδειξε η συνέχεια, και τη βάση του όλου κοινωνικού και πολιτικού μετασχηματισμού που επιδίωξε. Κατηγορήθηκε, σφοδρώς, τότε για ορισμένες επιλογές του εν προκειμένω.
Πλην όμως, καθένας σήμερα οφείλει να ομολογήσει, αφενός ότι το ισοζύγιο της συμβολής του υπήρξεν άκρως θετικό. Και, αφετέρου, ότι λόγω του θετικού τούτου ‘‘προσήμου’’, η πορεία της Ελλάδας προς τους ευρωπαϊκούς θεσμούς θα είχε ολοκληρωθεί πολύ νωρίτερα, αν δεν μεσολαβούσαν η πτώση του και, κατεξοχήν, η εφιαλτική περίοδος της επτάχρονης δικτατορίας».
Πέτρος Μολυβιάτης,
Πρόεδρος του Ιδρύματος «Κωνσταντίνος Καραμανλής»
Οι τρεις αγωνίες του
«Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, βαθύς μελετητής της Ιστορίας, επίστευε ότι τρία ήταν τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετώπιζε το ελληνικό έθνος σε ολόκληρη την ιστορική διαδρομή του: η εξωτερική ανασφάλεια, η οικονομική υπανάπτυξη και η πολιτική αστάθεια.
Και δεν είχε άδικο. Κυρίως λόγω της γεωγραφικής μας θέσεως, το έθνος μας και η χώρα μας έχουν υποστεί ατέλειωτους και αμέτρητους πολέμους, γενικούς και τοπικούς, και ξένες εισβολές και κατοχές που, πέραν των άλλων, έχουν δημιουργήσει και ένα μόνιμο αίσθημα ανασφάλειας στον ελληνικό λαό.
Αμέτρητες, εξάλλου, γενεές Ελλήνων έχουν ζήσει μέσα στην οικονομική υπανάπτυξη, τη φτώχεια δηλαδή, και έχουν υποστεί τις οδυνηρές συνέπειές της. Τέλος, οι καθεστωτικές αλλαγές, η κυβερνητική αστάθεια, οι βραχύβιες κυβερνήσεις, οι επαναστάσεις, τα κινήματα και τα πραξικοπήματα και οι δικτατορίες ήταν τα κύρια χαρακτηριστικά της πρόσφατης ιδίως Ιστορίας μας.
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ήταν απόλυτα πεπεισμένος ότι αν υπήρχε κάποιος τρόπος να απαλλαγεί η Ελλάδα από αυτά τα δεινά ήταν ένας και μόνος: Να καταστεί η Ελλάδα πλήρες και ισότιμο μέλος της Ενωμένης Ευρώπης. Πραγματικά, όμως, ενωμένης, όχι μόνον πολιτικά και οικονομικά αλλά και αμυντικά. Διότι τότε θα εξασφάλιζε οικονομική ανάπτυξη, σταθερό δημοκρατικό καθεστώς και εξωτερική ασφάλεια. Και τούτο διότι η Ελλάδα θα επωφελείτο από τον τεράστιο προϋπολογισμό της Ευρώπης –όπως και έγινε–, διότι η δημοκρατία αποτελεί προϋπόθεση συμμετοχής στην Ευρώπη και διότι ‘‘κανείς δεν θα τολμούσε να ακουμπήσει την Ελλάδα’’, όπως έλεγε ο ίδιος, ιδίως όταν η Ευρώπη αποκτήσει αναπόφευκτα τη δική της αμυντική ικανότητα.
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής είχε την ευτυχία να δει να πραγματοποιείται το όραμά του όσο ζούσε ο ίδιος. Και το πέτυχε αυτό παρά τις αντιδράσεις που υπήρχαν τόσο στο εσωτερικό –από εκείνους που καταπολέμησαν την ευρωπαϊκή πολιτική του ως αντιπολίτευση και την υιοθέτησαν πλήρως όταν έγιναν κυβέρνηση– και στο εξωτερικό για διαφόρους λόγους.
Ο τότε πρόεδρος της Γαλλίας κύριος Valery Giscard d’ Estaing και ο τότε καγκελάριος της Γερμανίας αείμνηστος Helmut Schmidt –τους οποίους έπεισε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής να στηρίξουν την ένταξη της Ελλάδας– έχουν δηλώσει και δημόσια και κατ’ ιδίαν ότι ‘‘στην Ευρώπη δεν μπήκε η Ελλάδα αλλά ο Κωνσταντίνος Καραμανλής’’.
Το όραμα του Κων. Καραμανλή έγινε πράγματι πραγματικότητα. Στην Ελλάδα εισέρρευσαν εκατοντάδες δισ. ευρώ από τα κοινοτικά ταμεία, με συνέπεια την πρωτοφανή άνοδο του βιοτικού επιπέδου των Ελλήνων, η χώρα απέκτησε σταθερό δημοκρατικό πολίτευμα και είναι βέβαια ασφαλέστερη εντός της Ευρώπης παρά εκτός αυτής».
Κέρδισε 5 εκλογές και έχασε 1
«Ο Καραμανλής ήταν ο πιο επιτυχημένος εκλογικά Έλληνας πολιτικός αρχηγός: κέρδισε πέντε εκλογικές αναμετρήσεις (1956, 1958, 1961, 1974, 1977) και έχασε μόνον μία (1963), λαμβάνοντας ποσοστό ψήφων που διακυμάνθηκε από το 39,37% (1963) έως το 54,37% (1974). Υπηρέτησε πολλά χρόνια ως υπουργός, 14 ως πρωθυπουργός και 10 ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας».
Ευάνθης Χατζηβασιλείου
Καθηγητής στο τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας
του Πανεπιστημίου Αθηνών (απόσπασμα από το άρθρο του με τίτλο
«Ο Καραμανλής και η ελληνική Ιστορία»)
——
«Ο Καραμανλής υπήρξε ένας ήρωας για την Ελλάδα. Ήταν, όμως, ένας ήρωας και για όσους θαυμάζουν και σέβονται τους αρχηγούς κρατών οι οποίοι προτάσσουν τη συνείδησή τους σε κάθε προσωπική βλέψη και επιδίωξη».
Βαλερί Ζισκάρ Ντ’ Εστέν
Πρώην Πρόεδρος της Γαλλίας