Η διάλυση των ψευδαισθήσεων για την ατζέντα του Ταγίπ Ερντογάν: Λωζάννη, Θράκη, Αιγαίο…
Υποθήκες για την αλλαγή του καθεστώτος της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης αλλά και την επαναφορά των «γκρίζων ζωνών», μέσα από τη συζήτηση για αναθεώρηση, επικαιροποίηση ή ορθή εφαρμογή της Συνθήκης της Λωζάννης, έβαλε ο Πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν με την ευκαιρία της επίσκεψής του στην Αθήνα, ενώ με την επίσκεψη στη Θράκη φρόντισε να καλύψει και το επικοινωνιακό μέρος αυτής.
Καθώς έχουν παραμείνει ανοικτά τα ερωτηματικά όσον αφορά τη σκοπιμότητα αυτής της επίσκεψης, κατά πόσον είχε υπάρξει επαρκής προετοιμασία της και κυρίως εάν είχαν προβλεφθεί οι συνέπειες από την περιοδεία Ερντογάν σε Αθήνα και Θράκη, απαιτείται μια ψύχραιμη αποτίμηση για τα ζητήματα που ήγειρε ο κ. Ερντογάν, πώς απάντησε η Αθήνα και ποιο είναι τελικά το αποτέλεσμα.
Η ελληνική κυβέρνηση βρέθηκε τελικά να κάνει διαχείριση (επικοινωνιακή και ουσιαστική) μιας κρίσης, η οποία προκλήθηκε από την αμετροεπή στάση του τούρκου Προέδρου και την ανατροπή του πλαισίου της επίσκεψης, το οποίο η ελληνική πλευρά πίστευε ότι θα τηρηθεί.
Με δεδομένο ότι η επίσκεψη είχε στηθεί χωρίς συγκεκριμένη ατζέντα, πρόχειρα και με γενικό, υποτίθεται, γεωπολιτικό πλαίσιο, η ελληνική κυβέρνηση επέτρεψε τελικά να εκτραπεί σε μια αντιπαράθεση στο πεδίο που επέλεξε ο ίδιος ο κ. Ερντογάν.
Οι απαντήσεις που δόθηκαν από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο και, κυρίως, από τον κατ’ εξοχήν αρμόδιο πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα ήταν πλήρεις και εμπεριστατωμένες, κλείνοντας εκ μέρους της Ελλάδας κάθε ιδέα ανοίγματος διαλόγου για το μειονοτικό.
Όμως η ατζέντα έχει μπει ήδη στο τραπέζι από τον Ερντογάν, ο οποίος επιστράτευσε, με υποκριτικό τρόπο βεβαίως, είτε αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, τις οποίες σε άλλες υποθέσεις η Τουρκία γράφει στα παλαιότερα των υποδημάτων της, είτε ζητώντας ρυθμίσεις για τη Θράκη που δεν ισχύουν ούτε στην Τουρκία, όπως είναι η εκλογή των μουφτήδων, το οποίο φαίνεται ότι βρίσκεται στην κορυφή της ατζέντας του…
ΤΣΙΠΡΑΣ: «Δυσκολεύομαι να κατανοήσω τι ακριβώς θέλει να κάνει με τη Συνθήκη της Λωζάννης ο κ. Ερντογάν»
Ο έλληνας πρωθυπουργός πολύ σωστά, και με δόση ειρωνείας, παρατήρησε ότι δυσκολεύεται να κατανοήσει τι ακριβώς θέλει να κάνει με τη Συνθήκη της Λωζάννης ο κ. Ερντογάν, καθώς, φυσικά, η αναθεώρηση μιας τέτοιας Συνθήκης ακολουθεί συγκεκριμένη διαδικασία, η οποία είναι απίθανο να υπάρξει, καθώς θα απαιτούσε τη συναίνεση και των 11 συμβαλλόμενων μερών, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα (εκτός της Ιαπωνίας, που ανέφερε και ο κ. Τσίπρας).
Οι ελληνικοί όροι
Σύμφωνα με όσα διαμηνύει το Μαξίμου, ο Αλέξης Τσίπρας έθεσε στον κ. Ερντογάν τους όρους που πρέπει να τηρηθούν για να ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο στις διμερείς σχέσεις και είναι οι εξής:
– Ο απόλυτος σεβασμός της Συνθήκης της Λωζάννης.
– Ο σεβασμός του διεθνούς δικαίου στο Αιγαίο (όπου ζήτησε να τερματιστεί η τουρκική παραβατική δραστηριότητα και το casus belli, ενώ καλωσορίζεται το γεγονός ότι ο τούρκος Πρόεδρος δήλωσε πως η Τουρκία «δεν εποφθαλμιά την εδαφική ακεραιότητα καμιάς χώρας και καμιάς γείτονος χώρας»).
– Η επανέναρξη των συνομιλιών για μια δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού, στη βάση του πλαισίου Gutteres.
Στο πλαίσιο αυτό:
– Συμφωνήθηκε η -υπό την υψηλή εποπτεία των δύο ηγετών- επανέναρξη των συνομιλιών για τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης (!) και την υφαλοκρηπίδα.
– Συμφωνήθηκαν νέα μέτρα, στο πλαίσιο της Συμφωνίας ΕΕ – Τουρκίας, που θα συμβάλουν στην αποσυμφόρηση των νησιών κ.ά.
Τέλος, όσον αφορά το θέμα της έκδοσης των οκτώ τούρκων αξιωματικών, o πρωθυπουργός απάντησε κατηγορηματικά ότι οι πραξικοπηματίες δεν είναι ευπρόσδεκτοι στην Ελλάδα και επεσήμανε ότι θα συνεχιστεί η δικαστική και αστυνομική συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών, ωστόσο τόνισε ότι η Ελλάδα είναι κράτος δικαίου, όπου η Δικαιοσύνη είναι ανεξάρτητη και οι αποφάσεις της πρέπει να γίνονται σεβαστές.
Ο Ταγίπ Ερντογάν, παρότι από την κυβέρνηση επιχειρήθηκε να δοθεί η εικόνα ότι υπαναχώρησε από τις αρχικές τοποθετήσεις του, όχι μόνο φυσικά δεν άλλαξε θέσεις αλλά επανήλθε πλήρως στη διάρκεια της παραμονής του στην Κομοτηνή.
Ο κ. Ερντογάν, τόσο στο Μειονοτικό Λύκειο «Τζελάλ Μπαγιάρ» όσο και στην ομιλία του σε προσεκτικά επιλεγμένο κοινό από το τουρκικό προξενείο, σε αίθουσα ξενοδοχείου, ζήτησε από όλους να είναι «καλοί πολίτες» και «να εργάζονται για την πατρίδα τους», αλλά έσπευσε να τους ενθαρρύνει να μην εγκαταλείπουν την πίστη τους και να διεκδικούν τα δικαιώματά τους.
Τα έψαλε στους 4 βουλευτές!
Στην ομιλία του στο ξενοδοχείο μάλιστα επανέφερε όλη την ατζέντα περί αναθεώρησης της Συνθήκης της Λωζάννης, και όχι μόνο. Απευθυνόμενος σε έλληνες βουλευτές, στους τέσσερις μειονοτικούς βουλευτές (τρεις του ΣΥΡΙΖΑ και έναν της Δημοκρατικής Συμπαράταξης), τους άσκησε ουσιαστικά πίεση, καθώς τους ζήτησε να θέτουν και να διεκδικούν στην Ελληνική Βουλή τα ζητήματα που και ο ίδιος έθεσε και απασχολούν την «τουρκική μειονότητα».
Ο Κ. Ερντογάν, τόσο με τη συνέντευξή του στον ΣΚΑΪ όσο και με τις δηλώσεις του στην Αθήνα, επανέφερε και φρεσκάρισε όλη την ατζέντα των διεκδικήσεων της Τουρκίας. Μίλησε για ζητήματα που πρέπει να αποσαφηνιστούν στη Συνθήκη της Λωζάννης (η Τουρκία επιμένει ότι πρέπει να υπάρξει διαφορετική ερμηνεία της Συνθήκης της Λωζάννης σε ό,τι αφορά και τις ρυθμίσεις σε σχέση με τα νησιά του Αιγαίου), αναφέρθηκε στα ζητήματα οριοθέτησης εναέριου χώρου και θαλάσσιων συνόρων και επέμεινε ότι το casus belli μπορεί να αποσυρθεί μόνο με αμοιβαίες κινήσεις, δήλωση που παραπέμπει στην απαίτηση της Τουρκίας για εγκατάλειψη εκ μέρους της Ελλάδας του δικαιώματος επέκτασης των χωρικών υδάτων έως τα 12 ν.μ.
Ο κ. Ερντογάν δήλωσε ακόμη ότι υποστηρίζει δίκαιη λύση στο Κυπριακό και στο… Αιγαίο, ενώ σε κάθε ευκαιρία εξαπέλυε επιθέσεις εναντίον της Λευκωσίας, προβάλλοντας τη γνωστή επιχειρηματολογία ότι οι Ελληνοκύπριοι ευθύνονται για το αδιέξοδο. Και, βεβαίως, δεν απάντησε στην επισήμανση του Αλ. Τσίπρα ότι το Κυπριακό οφείλεται στην τουρκική εισβολή…
Η συμφωνία για επανάληψη των διερευνητικών επαφών δύσκολα θα οδηγήσει σε ουσιαστική πρόοδο και συμφωνία για το θέμα της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας, καθώς το κλίμα δεν είναι εύκολο ούτε για τον Ερντογάν, ο οποίος δεν θέλει να χάσει τις ψήφους των εθνικιστών, αλλά ούτε φυσικά για την ελληνική κυβέρνηση, μιας και κάθε τέτοια συμφωνία συνεπάγεται και συγκεκριμένες υποχωρήσεις σε ζητήματα όπως ο εναέριος χώρος, τα χωρικά ύδατα κ.λπ.
Η επίσκεψη Ερντογάν από μια άποψη ήταν σίγουρα χρήσιμη:
Διέλυσε τις όποιες ψευδαισθήσεις είχαν κάποιοι στην Αθήνα, οι οποίοι πίστευαν ότι ο κ. Ερντογάν έχει αλλάξει την ατζέντα του και τον πυρήνα της τουρκικής πολιτικής στα ελληνοτουρκικά.
Και με αυτά τα δεδομένα, γνωρίζοντας, επιπλέον, ότι στην ατζέντα έχει φορτωθεί και το ευαίσθητο μειονοτικό ζήτημα, θα πρέπει να πορευθούμε από δω και στο εξής…
Κωνσταντίνος Τσάκαλος