Ραντεβού στα τυφλά στο ναρκοπέδιο της Γενεύης – Πώς στήνουν παιχνίδι για παράκαμψη της Κυπριακής Δημοκρατίας και ανάδειξη των χωριστών δημοψηφισμάτων ως δικαιώματος αυτοδιάθεσης και παρθενογένεσης δύο λαών
Η Τουρκία επιμένει ότι χωρίς εγγυήσεις και παραμονή στρατού λύση δεν υπάρχει. Η όλη διαδικασία στη Γενεύη ομοιάζει με ναρκοπέδιο, αφού μια κακή λύση στο Κυπριακό, στη λογική της διάλυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας και της αντικατάστασής της από δύο συνιστώντα κράτη ισότιμου καθεστώτος, όπως προνοεί το κοινό ανακοινωθέν Αναστασιάδη – Έρογλου της 11ης Φεβρουαρίου 2014, θα ανοίξει τον ασκό του Αιόλου και στο Αιγαίο και στη Θράκη. Γιʼ αυτόν άλλωστε τον λόγο τα Ηνωμένα Έθνη μιλούν για ανοικτό χρονοδιάγραμμα ακόμη και στα θέματα της ασφάλειας (open ended).
Χωριστά δημοψηφίσματα και λαοί…
Ο Πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης επιμένει ότι η Κυπριακή Δημοκρατία θα είναι στη Γενεύη εκ των ων ουκ άνευ και ότι η σύνοδος για την ασφάλεια θα είναι τετραμερής. Θα λάβουν δηλαδή μέρος η Κυπριακή Δημοκρατία και οι τρεις εγγυήτριες δυνάμεις, Ελλάδα, Τουρκία και Βρετανία. Ο κατοχικός ηγέτης απαντά από την πλευρά του ότι όχι μόνο δεν θα δεχθεί τη συμμετοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά, όπως προσθέτει, η όποια συμφωνία της Γενεύης για την αλλαγή του καθεστώτος της ασφάλειας και γενικότερα η λύση θα υπογραφεί από αυτούς που θα ιδρύσουν το νέο πολιτειακό σύστημα. Αναφέρεται εν ολίγοις σε διάλυση και παρθενογένεση. Η τουρκική θέση έχει ως εξής: Εάν υπάρξει συμφωνία στη Γενεύη θα παραπεμφθεί μαζί με τα υπόλοιπα θέματα στη συνολική λύση για να εγκριθεί από τα χωριστά δημοψηφίσματα, τα οποία οι Τούρκοι ερμηνεύουν στη νομική αντίληψη των δύο λαών και των χωριστών αυτοδιαθέσεων. Μάλιστα στηρίζουν τη θέση τους αυτή στο γεγονός ότι δεν υπάρχει στην κοινή δήλωση της 11ης Φεβρουαρίου 2014 η αναφορά στην έννοια ενός και μόνο λαού, παρά μόνο μνεία ότι η κυριαρχία πηγάζει εξίσου από Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους.
Διαφορά στις θέσεις
Πού στεκόμαστε πριν από τη Γενεύη; Συναφώς καταγράφουμε τα εξής:
1. Η ελληνική πλευρά τονίζει ότι δεν θα δεχθεί να συμμετάσχει σε διεθνή διάσκεψη παρά μόνο εάν αφορά μόνον τις εγγυήσεις και την ασφάλεια. Η τουρκική πλευρά θέλει να εμπλέξει όλα τα εκκρεμούντα θέματα και να συνδέσει την ασφάλεια με το εδαφικό.
2. Η τουρκική πλευρά υποστηρίζει ότι δεν πρόκειται να δεχθεί λύση χωρίς εγγυήσεις και παραμονή τουρκικού στρατού. Μάλιστα, ο κ. Ακιντζί αναφέρει τα 15 χρόνια, δηλαδή τις τρεις προεδρικές θητείες, ως χρονικό ορίζοντα επανασυζήτησης των εγγυήσεων και της αποχώρησης του τουρκικού στρατού, ενώ Αθήνα και Λευκωσία θέλουν εύλογα χρονοδιαγράμματα για την αποχώρηση του Αττίλα και την κατάργηση των εγγυήσεων.
3. Σε τέτοιας μορφής συνομιλίες, όπως της Γενεύης, όπου θα συζητηθούν τα θέματα της ασφάλειας, οι συμμετέχοντες ασχολούνται με τη συζήτηση των τελευταίων λεπτομερειών και εφόσον έχει εκ των προτέρων διαπιστωθεί σύγκλιση.
Μέχρι στιγμής κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει. Εκτός και αν στο πλαίσιο της μυστικής διπλωματίας εξελίσσεται μια σιωπηρή επιδιαιτησία γεφύρωσης των διαφορών προκειμένου να αποτραπεί η αποτυχία και να αλλάξουν ορολογίες οι φόρμουλες των εγγυήσεων και της παραμονής τουρκικού στρατού επί τη βάσει χρονοδιαγραμμάτων, χωρίς αλλαγή της ουσίας. Διότι ακόμη και αν πάμε σε δημοψήφισμα και βγει «Ναι», οι αμαρτίες της υφιστάμενης διαδικασίας και των αποτελεσμάτων της θα πληρωθούν ακριβά μετά τη λύση.
Ο ρόλος της ΕΕ και του Συμβουλίου Ασφαλείας
Πέραν των ανωτέρω θα πρέπει να επισημανθούν τα εξής:
Πρώτον, ο ρόλος της ΕΕ δεν έχει ξεκαθαρίσει. Η τουρκική πλευρά επιμένει ότι θα έχει καθεστώς παρατηρητού και ότι «θα είναι εκεί γύρω» για να τη φωνάζουν όταν τη χρειάζονται. Η ελληνοκυπριακή πλευρά η ΕΕ θέλει να έχει ενεργό ρόλο, που σημαίνει ότι θα είναι μέρος της συμφωνίας, καθότι υπάρχουν ζητήματα που την αφορούν άμεσα, όπως:
Α. Η εφαρμογή του κοινοτικού κεκτημένου στο βόρειο τμήμα της Κύπρου, που έχει ανασταλεί από το 2004, όπως το Πρωτόκολλο 10 καθορίζει, λόγω της υφιστάμενης κατάστασης, δηλαδή της κατοχής.
Β. Η εφαρμογή του ευρώ από την πρώτη μέρα. Πώς θα συμβεί είτε το ένα είτε το άλλο χωρίς την ΕΕ να έχει ενεργό ρόλο στη Γενεύη και όταν οι τεχνοκράτες των Βρυξελλών τονίζουν σε σημειώματά τους ότι μέχρι το καλοκαίρι του 2017, οπότε ο κ. Ακιντζί έχει καθορίσει τη διεξαγωγή των δημοψηφισμάτων, δεν μπορεί να εφαρμοστεί ούτε το κεκτημένο ούτε το ευρώ στον Βορρά με υπαιτιότητα των λεγόμενων «τουρκοκυπριακών αρχών», οι οποίες αφενός καθυστέρησαν στις μεταρρυθμίσεις και αφετέρου δεν επιτρέπουν στα κλιμάκια της ΕΕ να ελέγξουν το τραπεζικό σύστημα στα Κατεχόμενα;
Ένα τραπεζικό σύστημα που είναι κατά γενική ομολογία πλυντήριο ξεπλύματος βρόμικου χρήματος. Γιʼ αυτό άλλωστε γίνεται λόγος για μεταβατικές περιόδους. Και τι θα ισχύει σε αυτές από νομικής και θεσμικής άποψης; Πάντως όχι η Κυπριακή Δημοκρατία.
Δεύτερον, ο ρόλος του συνόλου των μόνιμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας. Η τουρκική πλευρά δεν θέλει τα μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας να είναι παρόντα και αν είναι θα έχουν ρόλο παρατηρητού. Μάλιστα ο κ. Ακιντζί ισχυρίζεται ότι αυτό είναι που έχει συμφωνηθεί, ενώ ΗΠΑ και Βρετανία δεν θέλουν τη Ρωσία παρούσα. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας υποστηρίζει ότι θα ήθελε τη συμμετοχή των μονίμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας, αφού ο στόχος του είναι, κατʼ ελάχιστον, να αναλάβουν την επιτήρηση της εφαρμογής της λύσης, μια εξέλιξη την οποία δεν ευνοεί η τουρκική πλευρά.
Καυτά θέματα και εκ περιτροπής προεδρία
Το εδαφικό θα συζητηθεί από τις 9 ως τις 11 του μήνα. Η τουρκική πλευρά δίδει ιδιαίτερη έμφαση στη μορφολογία του εδάφους από στρατιωτικής και επιχειρησιακής απόψεως. Για την Τουρκία είναι σημαντικό το θέμα της ασφάλειας, το οποίο, όπως τονίζεται από διπλωματικές πηγές, συνδέεται από την Άγκυρα και με το εδαφικό καθώς και με τις εγγυήσεις και την παρουσία τουρκικού στρατού στην Κύπρο. Η ΕΕ και δη οι τεχνοκράτες που ασχολούνται με το Κυπριακό τηρούν μια διακριτική στάση, αφού η διαδικασία είναι υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, από τα οποία ενημερώνονται, καθώς και από τα λοιπά εμπλεκόμενα μέρη. Θεωρούν, από την πληροφόρηση που έχουν, ότι υπάρχουν τα ακόλουθα καυτά θέματα προς συζήτηση:
1. Η εκ περιτροπής προεδρία. Επί τούτου οι πληροφορίες αναφέρουν ότι είναι ζήτημα που μπορεί να επιλυθεί επί τη βάσει του τρόπου εκλογής. Υπάρχουν διάφορα σενάρια σχετικά με τον καταρτισμό των ψηφοδελτίων εκλογής του Προέδρου και του αντιπροέδρου.
2. Το εδαφικό, δηλαδή ο καθορισμός κριτηρίων, και το περιουσιακό, που είναι ζητήματα συναφή με το κόστος και τη βιωσιμότητα της λύσης.
3. Η εξεύρεση των χρημάτων που θα μπορούν να καλύψουν μέρος και μόνο του κόστους της λύσης. Ακόμη δεν έχουν εξευρεθεί. Εκτιμάται ότι τα χρήματα θα προέλθουν από δανεισμούς και αυτό γίνεται αντιληπτό από τους ηγέτες των δύο πλευρών. Η ΕΕ θα προσφέρει ένα ποσό σταδιακά, περί τα 750 εκατ. ευρώ, αλλά με τη μορφή προγραμμάτων ανάπτυξης.
4. Οι εγγυήσεις και η αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων είναι ζητήματα που θα απασχολήσουν τα εμπλεκόμενα μέρη στις 12 του μήνα. Δεν αποκλείεται, μάλιστα, η διαδικασία να κρατήσει και μετά τις 13 του μήνα εάν χρειαστεί. Εκείνο το οποίο τα Ηνωμένα Έθνη θα επιδιώξουν είναι η αποτροπή του ναυαγίου.
Προτάσεις ασφάλειας και το μοντέλο των βάσεων
Ως προς το θέμα των εγγυήσεων και της αποχώρησης των τουρκικών στρατευμάτων, οι πληροφορίες αναφέρουν ότι η Άγκυρα δεν φαίνεται να δείχνει πρόθεση για αλλαγή στάσης προτού δει τι θα γίνει με το εδαφικό. Θεωρεί τις θέσεις που έχει καταθέσει για συζήτηση ως φυσιολογικές. Καταγράφονται δε ως ακολούθως:
1. Αντί της λέξης «εγγυήσεις» να γίνει συμφωνία με την Ελλάδα για τη «διασφάλιση της λύσης» και των δύο κρατιδίων, δηλαδή η κάθε χώρα να αναλάβει εκείνο το κρατίδιο στο οποίο ανήκει η εθνότητά της.
Και αν είναι δυνατό να εξευρεθεί μια φόρμουλα που να καλύπτει το σύνολο του πολιτειακού συστήματος.
2. Ο κάθε ηγέτης να δύναται σε περίπτωση κρίσης να ζητά την επέμβαση (!) εκείνων που ανέλαβαν τη διασφάλιση του κρατιδίου του.
3. Αποχώρηση μεγάλου αριθμού τουρκικών στρατευμάτων αλλά παραμονή κάποιων τμημάτων για λόγους ασφάλειας. Η πρόταση αυτή συνδέεται με τη διεξαγωγή συζήτησης σε διάστημα 5 ή 15 χρόνων (!) μετά τη λύση, χωρίς οποιαδήποτε a priori δέσμευση για τα ζητήματα που θα συζητηθούν.
4. Εγκαθίδρυση τουρκικής βάσης. Η Άγκυρα, ισχυριζόμενη ότι υπάρχει τουρκικός πληθυσμός και έχει την υποχρέωση προστασίας του, επιμένει ότι αυτό θα μπορούσε να ήταν ένα εναλλακτικό σενάριο, βασισμένο στο μοντέλο των βρετανικών βάσεων (!), ενώ έχει ήδη τεθεί το σχετικό ερώτημα προς τις ΗΠΑ.
Η Λευκωσία και η Αθήνα δεν αποδέχονται εγγυήσεις και μόνιμη παρουσία στρατού.
Εκείνο που θα μπορούσε να γίνει δεκτό είναι η κατάργηση των εγγυήσεων και η αποχώρηση του 75% των τουρκικών στρατευμάτων με τη λύση και το υπόλοιπο 25% εντός λογικού χρονικού διαστήματος.
Επί τη βάσει μελετών από στρατιωτικούς, που έχει στην κατοχή της η κυπριακή κυβέρνηση, το διάστημα αυτό κυμαίνεται από 16 ως 20 μήνες. Και αυτό παρότι στρατιωτικές πηγές τονίζουν ότι ο Αττίλας έχει τα μέσα για να αποχωρήσει από την Κύπρο ακόμη και σε έναν μήνα.