Συνομιλίες με τα Σκόπια, που θέλουν τη… Θεσσαλονίκη;

«Δεν υπάρχει μηχανισμός για να διαγραφεί από τη μνήμη ποιοι και τι είμαστε, καθώς δεν υπάρχει υποκατάστατο για την ταυτότητα και ως εκ τούτου δεν υπάρχει άλλος τρόπος να ενταχθούμε στην Ευρώπη παρά ως Μακεδόνες», τόνισε και συνέχισε: «Οι Μακεδόνες είναι ακλόνητα αποφασισμένοι να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ με αξιοπρεπή τρόπο ως ένα έθνος του οποίου η γλώσσα και ο πολιτισμός είναι ένας από τους πυλώνες του ευρωπαϊκού πολιτισμού». Τελεία και παύλα!

Ένα 24ωρο νωρίτερα, το περασμένο Σάββατο, είχε προηγηθεί ο Αρχιεπίσκοπος της Εκκλησίας των Σκοπίων, ο οποίος είχε βάλει μπουρλότο με τα όσα είχε πει στη Ρώμη, σε μνημόσυνο που έγινε στον ναό του Αγίου Κλήμεντος στην ιταλική πρωτεύουσα, όπου βρίσκεται και ο τάφος του Αγίου Κυρίλλου, λέγοντας μεταξύ άλλων:

«Άγιε Κύριλλε, σήμερα στη δική σου και τη δική μας (!) Θεσσαλονίκη όλα όσα έκανες είναι πέτρινα. Σήμερα στη γενέτειρά σου πόλη έχουν γίνει όλα στάχτη και σκόνη και δεν έμεινε ούτε γράμμα από τη γλώσσα τη δική σου και τη δική μας. Στην περιοχή όπου τότε όλοι μιλούσαν όπως εσύ και όπως εμείς, σήμερα απαγορεύεται όχι μόνο να ομιλείται αυτή η γλώσσα αλλά και να υπάρχει. Δυστυχώς, εκεί διώκεται και εκτοπίζεται οτιδήποτε είναι μακεδονικό, ενώ αμφισβητείται και το όνομα της χώρας και το όνομα της Εκκλησίας και η ίδια η αλήθεια»!

«Η Θεσσαλονίκη ανήκει στους Σλάβους»!

Ο Αρχιεπίσκοπος Στέφανος των Σκοπίων ισχυρίστηκε ότι το ανωτέρω απόσπασμα από το κήρυγμά του στη Ρώμη -το οποίο αποτελεί πιστή μετάφραση του κειμένου που μετέδωσε το κρατικό ειδησεογραφικό πρακτορείο ΜΙΑ της ΠΓΔΜ- δεν αποδόθηκε σωστά και έδωσε τη δική του εκδοχή ως προς το τι είπε:

«Άγιε Κύριλλε, σήμερα το έργο σας είναι πέτρινο στη δικιά σας και τη δικιά μας Θεσσαλονίκη. Σήμερα όλα είναι στάχτη και σκόνη στη γενέτειρά σας, χωρίς καμιά ελευθερία για ένα βιβλίο, μια λέξη, μια επιστολή στη δική σας και δική μας γλώσσα. Στην περιοχή όπου ο καθένας μιλούσε όπως εσείς και όπως μιλάμε σήμερα εμείς, αυτή τη στιγμή όχι μόνο απαγορεύεται να μιλούν και να προσεύχονται σ’ αυτή τη γλώσσα αλλά (απαγορεύεται) ακόμη και η ύπαρξή της. Διαφωτιστικά, σήμερα το καθετί που θυμίζει εσάς και εμάς έχει καταστραφεί στη Θεσσαλονίκη, το Κιλκίς, τη Φλώρινα, την Καστοριά. Όχι μόνο οι ζώντες αλλά και οι νεκροί δεν μπορούν να βρουν εκεί ειρήνη».

Καταφανώς ίδιο το πολιτικό πνεύμα και στις δύο εκδοχές της ομιλίας του, τόσο της ανεπεξέργαστης του ειδησεογραφικού πρακτορείου όσο και της «ρετουσαρισμένης» επίσημης εκδοχής που έδωσε ο ίδιος.

Στην ωμή πρόκληση της «δικιάς τους» Θεσσαλονίκης μάλιστα ο θρησκευτικός ηγέτης των Σλάβων της ΠΓΔΜ έδωσε και συνέχεια με προφορικές πρόσθετες δηλώσεις του: «Δεν μπορεί να αμφισβητηθεί πως η Θεσσαλονίκη ήταν η πατρίδα του πρώτου πανσλαβικού αλφαβήτου, που έγινε με βάση την ομιλία του τοπικού πληθυσμού και ως εκ τούτου η Θεσσαλονίκη ανήκει πνευματικά και πολιτιστικά σε όλους τους σλαβικούς λαούς για όλα τα χρόνια», υπογράμμισε.

Από το περασμένο Σάββατο, πάνω από 10.000 μετανάστες προερχόμενοι από την ΠΓΔΜ, διαδήλωσαν στη Μελβούρνη της Αυστραλίας έχοντας στην κεφαλή της πορείας τους ένα πανό που έγραφε «Η Θεσσαλονίκη θα γίνει και πάλι η πρωτεύουσα της Μακεδονίας».

Στο ίδιο πανό υπήρχε χάρτης της Μακεδονίας από τα Σκόπια ως την Κατερίνη και από τη Φλώρινα ως τη Χαλκιδική, τις Σέρρες και τη Θάσο, με έμβλημα τον Ήλιο της Βεργίνας.

Στο ίδιο συλλαλητήριο των σλάβων μεταναστών της ΠΓΔΜ στην Αυστραλία, υπήρχαν σε περίοπτη θέση αμερικανικές και τουρκικές σημαίες, μαζί με αυστραλιανές, αγγλικές και σημαίες άλλων χωρών, πέρα από ελληνικές σημαίες με σβάστικες στη θέση του σταυρού.

Κανένα περιθώριο συζήτησης

Οι εξελίξεις αυτές είναι σοβαρές και επηρεάζουν καθοριστικά τις προοπτικές εξεύρεσης λύσης κοινά αποδεκτής στο θέμα της ονομασίας. Όπως αποδεικνύουν οι προαναφερθείσες δηλώσεις, ο αλυτρωτισμός στην ΠΓΔΜ σήμερα βρίσκεται σε έξαρση πολύ μεγαλύτερη από όσο ποτέ κατά τα τελευταία δέκα και πλέον χρόνια. Τόσο επιθετικές δηλώσεις, που να θέτουν ευθέως θέμα Θεσσαλονίκης, όπως αυτές του επικεφαλής της Εκκλησίας των Σκοπίων Στέφανου, δεν έχουν γίνει από εκπρόσωπο της ελίτ της ΠΓΔΜ και μάλιστα δημοσίως εδώ και πολλά χρόνια, ίσως και δεκαπέντε.

Δεν πρόκειται για προεκλογικά «λόγια του αέρα». Αντιθέτως, αποδεικνύουν ότι τόσο οι ηγετικοί κύκλοι της ΠΓΔΜ όσο και η κοινωνία της δεν είναι ιδεολογικά, ψυχολογικά και πολιτικά έτοιμοι για την εξεύρεση συμβιβαστικής λύσης στο θέμα της ονομασίας.

Το γεγονός ότι η εξτρεμιστικά εχθρική προς την Ελλάδα πολιτική της δεξιάς εθνικιστικής κυβέρνησης του Νίκολα Γκρούεφσκι έχει απήχηση στον σλαβικό πληθυσμό της ΠΓΔΜ αναμένεται να αποδειχθεί και από τα αποτελέσματα των σημερινών βουλευτικών εκλογών, όπου ο Γκρούεφσκι και το κόμμα του θα βγουν ενισχυμένοι.

Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι δεν υπάρχει για την ώρα κανένα περιθώριο συζήτησης Αθήνας – Σκοπίων για το όνομα. Καμιά σοβαρή συζήτηση δεν μπορεί να γίνει, που να έχει στοιχειώδεις πιθανότητες επιτυχίας, με έναν συνομιλητή που ισχυρίζεται και επιχειρεί να τεκμηριώσει την άποψη ότι… η Θεσσαλονίκη «ανήκει πνευματικά και πολιτιστικά σε όλους τους σλαβικούς λαούς για όλα τα χρόνια».

Χειρότερα μετά τις εκλογές

Η άποψη που διαδίδει το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών ότι, δήθεν όλη αυτή η έξαρση του αλυτρωτισμού οφείλεται αποκλειστικά στις προεκλογικές ανάγκες των κομμάτων της ΠΓΔΜ και ότι μετά τον σχηματισμό κυβέρνησης τα Σκόπια θα προσέλθουν στις διαπραγματεύσεις με εποικοδομητική διάθεση, είναι άποψη αφελής και ανυπόστατη.

Οι εκλογές στην ΠΓΔΜ προκηρύχθηκαν εξαιρετικά πρόωρα -δύο και πλέον χρόνια νωρίτερα!- ακριβώς λόγω αφενός της κρίσης μεταξύ των σλαβικών κομμάτων εξαιτίας της αποτυχίας ένταξης στο ΝΑΤΟ και αφετέρου της κρίσης στις σχέσεις των Σλάβων και των Αλβανών της ΠΓΔΜ αναφορικά με τις απαιτήσεις των τελευταίων ως προς πραγματικά αλλά και κατά φαντασία δικαιώματά τους.

Οι πολίτες της ΠΓΔΜ που θα υπερψηφίσουν επομένως σήμερα τον Γκρούεφσκι και το κόμμα του θα το πράξουν με κύριο κριτήριο την επιβράβευση και ενίσχυση της αδιαλλαξίας του απέναντι στην Ελλάδα. Πολύ φυσιολογικά λοιπόν ο Γκρούεφσκι θα προσέλθει μετεκλογικά στις διαπραγματεύσεις για το όνομα σαφώς πιο σκληρός στις θέσεις του, αφού αυτή θα είναι και η εντελώς πρόσφατη ετυμηγορία των ψηφοφόρων της χώρας του.

Από πλευράς εσωτερικού συσχετισμού δυνάμεων, αν τα αποτελέσματα των εκλογών επιβεβαιώσουν τις προβλέψεις, ο Γκρούεφσκι θα έχει όλη την άνεση να κάνει επίδειξη αδιαλλαξίας, ανταποκρινόμενος ταυτόχρονα στο λαϊκό αίσθημα.

Βέτο επί χρόνια!

Οι διαπραγματεύσεις για το όνομα έχουν επί της ουσίας πεθάνει για την παρούσα φάση. Το αν θα συνεχιστεί κάποια προσποιητή επίφαση συνομιλιών για άλλους λόγους προσχηματικούς, άσχετους με την ουσία και χωρίς ελπίδα επίτευξης αποτελέσματος, είναι αδιάφορο ζήτημα, εντελώς δευτερεύον.

Η ουσία είναι ότι οι σχέσεις Αθήνας – Σκοπίων επιδεινώνονται. Η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει καμιά άλλη επιλογή πέραν της προβολής βέτο και στην έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων της ΠΓΔΜ με την ΕΕ, διατηρώντας φυσικά το βέτο της και στην ένταξη της χώρας αυτής στο ΝΑΤΟ.

Αυτό η κυβέρνηση Καραμανλή πρέπει να το καταστήσει αποφασιστικά και αταλάντευτα σαφέστατο από τώρα στους Ευρωπαίους και τους Αμερικανούς, ώστε να μη σπαταλάται άσκοπα χρόνος και δραστηριότητα σε αενάως επαναλαμβανόμενες κρίσεις περί τα Σκόπια στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ και της ΕΕ.

Ευρωπαίοι και Αμερικανοί πρέπει να αντιληφθούν ότι η Ελλάδα δεν θα επιτρέψει να μπει η ΠΓΔΜ ούτε στην ΕΕ ούτε στο ΝΑΤΟ όσο το θέμα του ονόματος παραμένει άλυτο. Πρέπει επίσης να αντιληφθούν ότι οι σχέσεις των δύο χωρών βρίσκονται πλέον σε τροχιά επιδείνωσης, επομένως η Αθήνα θα αρχίσει να παρεμποδίζει συστηματικά τη χρηματοδότηση των Σκοπίων από την ΕΕ, όπου έχει αυτή τη δυνατότητα. Φυσιολογική και αναπότρεπτη πρέπει να θεωρείται η σταδιακή επιδείνωση και των διμερών σχέσεων των δύο χωρών.

Λύση κάποτε στο μέλλον

Ας μην κοροϊδευόμαστε. Η στρατηγικής σημασίας υποχώρηση της κυβέρνησης Καραμανλή να αποδεχθεί σύνθετη ονομασία που να περιλαμβάνει τη λέξη Μακεδονία, έπεσε στο κενό. Απέτυχε παταγωδώς.

Δημιούργησε μεν μια άνεση επιχειρηματολογίας και κινήσεων στην ελληνική διπλωματία, προκάλεσε ένα αίσθημα ευφορίας και κινητικότητας, τελικά όμως όχι μόνο δεν έτυχε ανταπόκρισης εκ μέρους των Σκοπίων με κάποια διάθεση συμβιβασμού, αλλά ενίσχυσε θεαματικά την αδιαλλαξία και την αλυτρωτική ρητορική της ηγεσίας της ΠΓΔΜ από πάνω.

Πρόκειται επομένως για μια πολιτική που απέτυχε και ως τούτου πρέπει να αλλάξει. Πρέπει να μαζευτεί η υπουργός Εξωτερικών Ντόρα Μπακογιάννη, να πάψει τα σούρτα φέρτα και τις επαφές με τους ηγέτες των Σκοπίων και να προετοιμάσει το πολιτικό και διπλωματικό δυναμικό του υπουργείου Εξωτερικών για την επί πολλά χρόνια προβολή βέτο εναντίον των Σκοπίων στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ, έστω και αν αυτό διαταράξει τις σχέσεις της με τους Αμερικανούς, τις οποίες η ίδια και μόνο η ίδια έχει σε πολύ υψηλή εκτίμηση.

Τώρα η Ελλάδα έχει μπει σε φάση αντιπαράθεσης με την ΠΓΔΜ. Λύση ίσως υπάρξει κάποτε στο μέλλον. Σίγουρα όμως όχι τώρα.