Μια πρώτη προσέγγιση στο ασφαλιστικό πρόβλημα

Πέρα από αυτά, που δεν λέγονται μόνο εδώ αλλά και στα περισσότερα ανεπτυγμένα κράτη, ποια είναι η αλήθεια και πού αρχίζει η σκόπιμη υπερβολή; Πόσο σημαντικά είναι τα ελλείμματα του ΙΚΑ, του ΟΓΑ και του ΝΑΤ, που είναι τα βασικότερα ταμεία χορήγησης κύριας σύνταξης; Επειδή βρισκόμαστε σε εποχή ψεύδους και σκόπιμης εξαπάτησης του κοινού, ας δούμε πώς έχει η κατάσταση στο ασφαλιστικό καθεστώς της χώρας μας. Πάντως, επισημαίνουμε ότι στον διάλογο για το Ασφαλιστικό δεν φαίνεται να βιάζονται ούτε το κράτος, ούτε οι ασφαλιστικοί φορείς, ούτε η ηγεσία των εργαζομένων. Γεγονός που κατά τη γνώμη μας σημαίνει ότι οι απειλές και οι προβλέψεις για κατάρρευση του ασφαλιστικού καθεστώτος αφορούν στο πολύ απώτερο μέλλον.

Η παγκοσμιοποίηση του ασφαλιστικού προβλήματος μας προκαλεί έντονο σκεπτικισμό. Πώς ξαφνικά όλα τα κράτη ανακάλυψαν ότι αντιμετωπίζουν οξύ ασφαλιστικό πρόβλημα; Μήπως στην εποχή της διαπλοκής που ζούμε κάποιοι θέλουν να προσδώσουν οξύτητα στο πρόβλημα για να εξυπηρετηθούν ιδιωτικά συμφέροντα; Μέσα στο παιχνίδι φαίνεται να παίζουν γερά και οι προσδοκίες των μεγάλων ασφαλιστικών εταιρειών, αλλά και των τραπεζών. Αυτοί έχουν κάθε συμφέρον να τραπούν οι εργαζόμενοι και προς την ιδιωτική ασφάλιση (με την καθιέρωση και στις ευρωπαϊκές χώρες του αγγλοσαξονικού μοντέλου διπλής-παράλληλης ασφαλιστικής κάλυψης). Όμως δεν μας ενδιαφέρει η παγκοσμιοποίηση του ασφαλιστικού προβλήματος ούτε οι κρυφές προσδοκίες ορισμένων. Ας δούμε πώς εξελίσσονται τα προβλήματα στο δικό μας ασφαλιστικό σύστημα. Στο σημείο αυτό καλό είναι να αναφέρουμε τη δήλωση που έκανε την περασμένη εβδομάδα ο επικεφαλής του ελεγκτικού μηχανισμού του ΙΚΑ Κ. Σμυρλής που δήλωσε: «Το δημόσιο ασφαλιστικό σύστημα δεν καταρρέει ποτέ και στέλνω μήνυμα στην κυβέρνηση ότι οι επιτροπές σοφών είναι περιττές που οδηγούνται σε λάθος εκτιμήσεις».

Αισιόδοξο μήνυμα από υπεύθυνο πρόσωπο που ανήκει μάλιστα και στην κυβερνητική παράταξη (επικεφαλής της ΔΑΚΕ). Στην ίδια παρουσίαση ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων ΙΚΑ Β. Κόκκαλης παρουσίασε ορισμένα στοιχεία για την οικονομική κατάσταση του ΙΚΑ και δήλωσε ότι το ίδρυμα χάνει ετησίως εισφορές ύψους 1,8 δισ. ευρώ από την εισφοροδιαφυγή και την ανασφάλιστη εργασία ημεδαπών και αλλοδαπών εργαζομένων. Και δήλωσε ότι από τους ελέγχους που πραγματοποίησαν οι αρμόδιες υπηρεσίες του ΙΚΑ κατά το πρώτο τετράμηνο του 2006 (Ιανουάριος-Απρίλιος), ένα ποσοστό 17% των εργαζομένων βρέθηκαν να είναι ανασφάλιστοι. Ο ίδιος επεσήμανε ότι το σωρευτικό έλλειμμα του ΙΚΑ υπολογίζεται σήμερα στα 3 δισ. ευρώ, ενώ το 2002 έφτανε στα 2,2 δισ. ευρώ.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παραθέτει στην εισηγητική του έκθεση επί του προϋπολογισμού 2006 ο κ. Αλογοσκούφης (εισηγητική έκθεση σελ. 146 – πίνακας 5.8), το άνοιγμα εκμετάλλευσης του ΙΚΑ το 2005 έφτασε στα 2,08 δισ. ευρώ και για το 2006 υπολογίζεται ότι θα φτάσει στα 2,37 δισ. ευρώ. Το άνοιγμα αυτό καλύφθηκε σχεδόν εξ ολοκλήρου από τον τακτικό προϋπολογισμό το 2005 (ο προϋπολογισμός διέθεσε 2,05 δισ. ευρώ) και το 2006 ο φετινός κρατικός προϋπολογισμός προβλέπει πίστωση 2,18 δισ. ευρώ για την κάλυψη του ανοίγματος που θα παρουσιάσει το ΙΚΑ. Αν υποθέσουμε ότι θα μπορούσε να εξαλειφθεί η εισφοροδιαφυγή, το έλλειμμα του ΙΚΑ θα ήταν ελάχιστο και η κάλυψή του εντελώς ανώδυνη για τον προϋπολογισμό. Αντί λοιπόν να ασχολούνται με το Ασφαλιστικό, ας προσπαθήσουν να περιορίσουν τα αίτια που προκαλούν τα ανοίγματα του βασικού μας ασφαλιστικού φορέα. Και τα αίτια είναι γνωστά: εισφοροδιαφυγή, ανασφάλιστη εργασία κυρίως των αλλοδαπών εργαζομένων, υψηλή ανεργία, γήρανση του πληθυσμού, πρόωρες συνταξιοδοτήσεις και αδικαιολόγητες δαπάνες. Εάν αυτά τα αίτια περιοριστούν δραστικά, τα ελλείμματα του ΙΚΑ θα είναι παρελθόν και το ασφαλιστικό πρόβλημα θα σμικρυνθεί στο ελάχιστο.

Οι δύο άλλοι «ασθενείς» είναι ο ΟΓΑ (συντάξεις αγροτών) και το ΝΑΤ (συντάξεις ναυτικών). Το πρόβλημα και στα δύο αυτά ασφαλιστικά ταμεία το δημιούργησε το κράτος κατά μεγάλο ποσοστό ή μάλλον τα μέτρα πολιτικής σκοπιμότητας που έλαβαν κατά καιρούς οι διάφορες κυβερνήσεις. Το άνοιγμα εκμετάλλευσης του ΟΓΑ το 2005 έφτασε στα 3,14 δισ. ευρώ και για το 2006 εκτιμάται από τον κ. Αλογοσκούφη ότι θα φτάσει στα 3,19 δισ. ευρώ. Το κράτος κάλυψε το άνοιγμα της περασμένης χρονιάς με επιχορήγηση από τον κρατικό προϋπολογισμό ύψους 2,89 δισ. ευρώ και για το 2006 προβλέπεται επιχορήγηση ύψους 3,1 δισ. ευρώ και αυτά πέραν της απόδοσης των υπέρ ΟΓΑ εσόδων που εισέπραξε ο προϋπολογισμός. Εδώ έχουμε την παρέμβαση του κράτους με τις πρόωρες και αδικαιολόγητες συνταξιοδοτήσεις αγροτών. Ασφαλώς το έλλειμμα του ΟΓΑ είναι σημαντικό λόγω και του μεγέθους της γεωργικής οικονομίας της χώρας. Και ίσως μεμονωμένα θα έπρεπε να μελετηθεί και να ληφθούν όποια μέτρα θεωρηθούν αναγκαία. Το ΝΑΤ, που ανάλογα με τους ασφαλισμένους του παρουσιάζει τα υψηλότερα ελλείμματα και μπορεί να θεωρηθεί ένα χρεοκοπημένο ταμείο, έφτασε στο κατάντημα αυτό από την εισφοροδιαφυγή, από τη συνταξιοδότηση ενός πλήθους ανθρώπων που ενώ δεν είχαν δει ποτέ θάλασσα βαφτίστηκαν ναυτικοί και από τις αδικαιολόγητα, για τα ελληνικά δεδομένα, υψηλές συντάξεις που χορηγεί. Πλουσιοπάροχα επιχορηγείται από τον κρατικό προϋπολογισμό με 800 εκατ. ευρώ ετησίως και έτσι μπορεί να χαρακτηριστεί κρατικοδίαιτο, καθώς η κρατική επιχορήγηση είναι δυσανάλογη με το μέγεθός του.

Γενικά η χρηματοδότηση των ασφαλιστικών ταμείων από τον κρατικό προϋπολογισμό (επιχορηγήσεις και τριμερής χρηματοδότηση) προσεγγίζει τα 6,5 δισ. ευρώ για το 2005 και για φέτος προβλέπεται να φτάσει στα 7 δισ. ευρώ, δηλαδή βρίσκεται στο 3,5%-4% του ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές. Η επιβάρυνση αυτή είναι ασφαλώς σημαντική, δεν μπορεί όμως να θεωρηθεί επαχθές βάρος για τον κρατικό προϋπολογισμό. Και μπορούμε να συμφωνήσουμε με την άποψη του κ. Σμυρλή ότι το δημόσιο ασφαλιστικό σύστημα δεν καταρρέει ποτέ και ότι οι «επιτροπές σοφών» είναι περιττές. Απλά μέτρα χρειάζονται και διαχείριση συνετού οικογενειάρχη. Τουλάχιστον όσον αφορά την ομαλή πορεία των ασφαλιστικών ταμείων για τα επόμενα 25 χρόνια. Αυτά όχι βέβαια για εφησυχασμό, αλλά απλώς για να ξέρουμε τις διαστάσεις του προβλήματος.

Όλα δείχνουν ότι υπάρχουν και σοβαρά προβλήματα που θα προκύψουν στο μέλλον. Η γήρανση του πληθυσμού και η πρόωρη συνταξιοδότηση πρέπει να αντιμετωπιστούν. Η συνετή διαχείριση των τεράστιων αποθεματικών των ασφαλιστικών ταμείων θα πρέπει να αποτελέσει τον πρώτο στόχο των διοικήσεών τους. Κάποιοι φαίνεται να έχουν βάλει στο μάτι τα αποθεματικά. Τα ασφαλιστικά ταμεία ζημιώθηκαν αρκετά με τη «φούσκα» του χρηματιστηρίου το 1999-2000. Τώρα «ξεφύτρωσε» και η αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της Εθνικής Τράπεζας για να συγκεντρωθούν τα χρήματα για την εξαγορά της Finansbank. Και τα ασφαλιστικά ταμεία ως μέτοχοι με σημαντικό αριθμό μετοχών καλούνται ή να συμμετάσχουν στην αύξηση του κεφαλαίου ή να μειώσουν το ποσοστό συμμετοχής τους στη μετοχική σύνθεση της Εθνικής. Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα για τα ταμεία. Και η κυβέρνηση, ως συνήθως, βγάζει την ουρά της απέξω, λες και η Εθνική Τράπεζα και τα ασφαλιστικά ταμεία βρίσκονται σε κάποια άλλη χώρα. Τώρα τα ταμεία είναι παγιδευμένα. Αν συμμετάσχουν στην αύξηση του κεφαλαίου, ένα αρκετά σημαντικό τμήμα των αποθεματικών τους θα πάρει τον δρόμο για την Τουρκία ή για κάποια άλλη χώρα. Αν πάλι δεν συμμετάσχουν θα ζημιωθούν από τη μείωση της τιμής των μετοχών τους, καθώς η αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου θα αυξήσει τον αριθμό των μετοχών της Εθνικής και αυτό θα σημάνει τελικά πτώση της τιμής τους. Οι ευθύνες του κ. Αράπογλου είναι μεγάλες, γιατί ξέχασε ότι ουσιαστικά διαχειρίζεται δημόσιο χρήμα. Και το κράτος στην υπόθεση αυτή πρέπει να σταματήσει τη συμπεριφορά Πόντιου Πιλάτου που ακολουθεί η τωρινή κυβέρνηση για όλα σχεδόν τα δύσκολα προβλήματα που ανακύπτουν. Το θέμα της εξαγοράς της τουρκικής τράπεζας ακουμπάει και το ασφαλιστικό μας σύστημα. Και η κυβέρνηση οφείλει να το δει και από τη σκοπιά αυτή. Και στην ανάγκη να παρέμβει όσο είναι καιρός.

Εάν το κράτος έδειχνε σεβασμό στα χρήματα των εργαζομένων, το ασφαλιστικό μας σύστημα θα ήταν τώρα κραταιό και χωρίς κανένα απολύτως πρόβλημα. Το κράτος όμως κερδοσκόπησε εις βάρος των ταμείων, καθώς εκμεταλλεύτηκε και την ακίνητη περιουσία τους και τα αποθεματικά τους. Οι κυβερνήσεις διόριζαν στα ταμεία ως επί το πλείστον αδαείς διοικήσεις για να περνάει η κυβερνητική γραμμή εύκολα και έτσι ζημιώθηκαν αφάνταστα τα διάφορα ταμεία. Και οι επιχορηγήσεις από τον κρατικό προϋπολογισμό δεν είναι χάρισμα στα ασφαλιστικά ταμεία, είναι επανόρθωση των ζημιών που τους προξένησε η συμπεριφορά του κράτους. Ας σταματήσει η κρατική-κυβερνητική κερδοσκοπία εις βάρος των Ταμείων για να αναπνεύσουν και να αξιοποιήσουν την περιουσία τους.

Το συμπέρασμα είναι ότι το ασφαλιστικό μας σύστημα δεν κινδυνεύει. Υπάρχουν βέβαια προβλήματα που είναι όμως αντιμετωπίσιμα. Και ο χρόνος δεν πιέζει και οι λύσεις υπάρχουν. Αρκεί το κράτος να συμπεριφερθεί έντιμα απέναντι στα προβλήματα που οδηγούν στην εξασθένιση του ασφαλιστικού μας συστήματος.


Σχολιάστε εδώ